Krytyka literacka

Elżbieta Musiał

Każdy wyścig ma swoją historię

(Recenzja książki Jana Chruślińskiego Wygrać z samym sobą)

 „Każdy wyścig ma swoją historię. Stu zawodników ma sto różnych historii. Ja mogę opowiedzieć tylko tę moją” (s. 82) – czytamy w Wygrać z samym sobą. Autor Jan Chruśliński przywołał i tę swoją, i inne historie pionierów nie tylko szczecińskiego, kieleckiego czy buskiego kolarstwa po 1945 roku. Opisał mnożące się w powojennej Polsce kolarskie wyścigi na szosach i torach, sięgnął po dostępne archiwalia pieczołowicie gromadzone przez mistrzów jednośladów oraz trenerów. I stworzył zbeletryzowany dokument o niebagatelnej wartości historycznej i literackiej. Jan Chruśliński ma dar lekkiego opowiadania. Ze swobodą przechodzi z czasów teraźniejszych do wspomnień, a niektóre sięgają nawet i 78 lat wstecz. Czyli tak daleko, jak daleko sięga pamięć uczestników odtworzonych w książce wydarzeń kolarskich i epizodów, zobrazowanych z werwą i z tym spojrzeniem od środka. A gdzieś pomiędzy, w podskórnych nurtach, wyczuwalne jest coś ulotnego – nostalgia za minionym. Zakrada się niby mimowolnie, choć dobrze wiemy, że są to celowe pisarskie zabiegi.

Fascynujący technothriller

 Literatura sensacyjna i przygodowa zajmuje dziś poczesne miejsce w biblioteczkach wielu czytelników. Można się oczywiście spierać o jej korzenie – jedni twierdzą, że narodziła się w postaci literatury groszowej, szczególnie popularnej w dziewiętnastowiecznych Stanach Zjednoczonych, inni wywodzą ją z jeszcze starszych czeluści czasu, przywołując tu choćby Podróże Guliwera, autorstwa Jonathana Swifta, czy też książkę Robinson Cruzoe. Nie zmienia to faktu, że przygody, podróże i zaskakujące zwroty akcji stanowią esencję przygodowych opowieści, niezmiennie od stuleci podbijając serca miłośników literatury na całym świecie.

„WSZYSTKO CO JUŻ NIE ISTNIEJE”

Rozmowa Krystyny Cel ze Stanisławem Nyczajem o tomie poetyckim Stefana Jurkowskiego Obcy jestem

 
Krystyna Cel – Wiem, że twórczość Stefana Jurkowskiego jest ci dobrze znana. Byłeś redaktorem jego dwóch ostatnich tomów poetyckich Spacer do siebie (2017) i Obcy jestem (2020). Ja również ją śledzę od kilkunastu lat. Może to, że Stefan Jurkowski, poeta i krytyk literacki, jest przecież przyjaźnią związany z Kieleckim Oddziałem ZLP, także jako konsultant ze „Świętokrzyskim Kwartalnikiem Literackim” ma tu swoje znaczenie. Jego najnowszy tom Obcy jestem skłonił mnie do wyrażenia swoich refleksji (właśnie na łamach naszego czasopisma) nie tylko jako czytelniczki, ale i poetki. Moje pytania będą więc skupiać się wokół tego właśnie zbioru. Ale najpierw zacytuję fragment z wiersza zatytułowanego Z różnych miast:

I znowu miasto

i miasto

i miasto

nieznane kręte

trzymają nas w uścisku

niczym gigantyczny wąż

który wciąż zmienia skórę –

zbudowane

z nas samych

coraz bardziej nasze

coraz bardziej obce

 Historia wierszem spisana

Poeta Stefan M. Żarów wydał w tym roku swój nowy zbiór wierszy "Mensura Hominis" z dopiskiem "dziennik małopandemiczny". Autor jest animatorem kultury, publicystą, krytykiem literackim. Publikuje w prasie krajowej i zagranicznej. Jego najnowszy tomik jest wyjątkowy, składa się bowiem z utworów, dla których inspiracją był czas aktualny, czas pandemii. To ona jest ich spoiwem i rdzeniem.

(Nie)Pożegnanie z górami

Dotarł do moich rąk tomik przeuroczy i ciekawy. Pod wieloma względami. Dotarł dopiero teraz – po części przez pandemię, po części przez moje niedołęstwo. Tłumaczenie wątłe – do Autora wszak wystarczy przeskoczyć przez jezdnię...

Kobiecość i pragnienia, czyli zwykłość i niezwykłość w poezji

Od samego początku ten zbiór wzbudzał moje ogromne zainteresowanie. Skąd taka siła, że książka, o której za chwilę napiszę, potrafiła odciągać mnie od tego, co miałam zaplanowane. Odpowiedź mogłaby być krótka. Inspirująca, delikatna kobiecość, emocje, o których chciałoby się mówić, ale czasami okoliczności nakazują milczeć, bądź wchodzić w ogólnie panujące trendy chłodnego podchodzenia do życia

POTOCZNOŚĆ I METAFIZYKA

o fenomenie poezji Józefa Barana

O twórczości poetyckiej Józefa Barana wypowiedziało się na przestrzeni półwiecza wielu znawców literatury, miłośników poezji a nawet abiturientów liceów, którzy interpretowali wiersze krakowskiego poety na egzaminach maturalnych. Głównym tematem rozważań interpretatorów była przede wszystkim problematyka utworów poetyckich Józefa Barana, ewolucja jego drogi twórczej, inspiracje literackie oraz próby osadzenia poety w nurtach literatury współczesnej. Warto przypomnieć, iż okazją do résumé dorobku literackiego Józefa Barana było 50-lecie twórczości poety obchodzone równocześnie z 70. rocznicą urodzin autora.

Szkic do portretu Poety Stefana Połoma

65 lat Związku Literatów Polskich na Warmii i Mazurach, to okazja do krótkiej prezentacji sylwetki jednego z najciekawszych poetów Regionu – świadka i inicjatora folkloru literackiego w naszym środowisku Stefana Połoma. Był on pierwszym przewodniczącym Klubu Literackiego zainicjowanego przez Edwarda Zbigniewa Martuszewskiego w 1963 roku. Klub był zaczątkiem także młodoliterackiego środowiska, wydawał głośne „PRZEMIANY”.

Władysław Katarzyński - Pomiędzy ciesielką a poezją

 Z zainteresowaniem obserwuję od lat twórczość i kolejne tomiki Jerzego Sałaty, poety z Bartoszyc.
Oto daje nam do ręki kolejny swój zbiorek, „Śladami jesiennego pola” ( Olsztyn, 2020, ISBN: 83-920785-5-8), wiersze i prozę.

Anioł zza szyby. Sklejanie portretu Zuzanny Ginczanki.

„Czy wie Pani, że Zuzanna, kiedy była uczennicą w Równem, przed każdymi świętami Bożego Narodzenia ozdabiała wystawę sklepu swojej babki jako anioł? Klęczała w białej sukience, ze skrzydłami, srebrną przepaską na czole, a może złotą, i w białych pantofelkach [.. .].Klęczała nieraz bardzo długo”. *