Kielce

Jubileusz w cieniu pandemii

(Postarajmy się wyrobić na tym ostrym koronawirażu!) 

100-lecie Związku Literatów Polskich jest wspaniałą okazją do refleksji podsumowującej ogromny dorobek pisarskiej organizacji zarówno ten twórczy, mierzony wartością dzieł, jak i bujnie rozkwitły na polu upowszechnienia literatury. W odrodzonej Ojczyźnie po jarzmie zaborów i pierwszej wojnie światowej, która jak ciężki walec sponiewierała nasz kraj zrujnowany militarnymi działaniami uwikłanych w nią państw, pisarze musieli się wreszcie we własnym żywotnym interesie zintegrować. Stworzyć podstawy dla rozwoju własnego i literatury w normalizujących się stopniowo warunkach. Taka idea w maju 1920 roku przyświecała wpierw grupie skupionej wokół Stefana Żeromskiego – będącego wówczas niekwestionowanym autorytetem moralnym i literackim – współinicjatorów Związku Zawodowego Literatów Polskich.

Krystyna Cel 

LIRYCZNE KWINTESENCJE STANISŁAWA NYCZAJA 

Lektura najnowszego tomiku wierszy Stanisława Nyczaja dowodzi, że poeta nadal trzyma rękę na pulsie trudnych wydarzeń naszej współczesności i nadal próbuje „w tym zawikłanym krajobrazie świata” znaleźć godne humanisty miejsce. Ale czy głos wrażliwych twórców (poetów, artystów) nie okaże się tylko „wołaniem na puszczy” (czego lęka się gorzka obawa w liryku pod takim właśnie tytułem), gdy niepohamowany w swoich destrukcyjnych zapędach człowiek nie zna już umiaru?

Jestem „spoza”. Terytorium, klimatów, środowiska. Poznaję je od niedawna – na plenerach literackich Kieleckiego Oddziału ZLP – w Staszowie i Busku-Zdroju. Uczestniczących w tych szczególnych gremiach sympatyków Muz poznaję sukcesywnie, nawiązując trwałe relacje.
Prezesa Oddziału Staszka Nyczaja znam od blisko dwudziestu lat, a to już coś znaczy. W świetle jubileuszowych reflektorów Kieleckiego Centrum Kultury, mimo upływu czasu, wciąż jest taki sam: dynamiczny, pełen temperamentu, ogarniający (chyba tak) symultanicznie dziejące się wydarzenia w obrębie sceny.
Podobnie spełnia się w codziennym, wieloletnim działaniu, a to, co wynika z natury jego osobowości, jawi się obecnie jako niepowtarzalny fenomen twórcy (poety i pisarza) oraz niestrudzonego animatora. Ta działalność wykracza daleko poza własny region, przynosząc możliwość twórczego rozwoju oraz chwałę literatom ze środowiska świętokrzyskiego, ale też obejmującego w jakimś stopniu cały kraj.

Międzyregionalny Kielecki Oddział Związku Literatów Polskich – obchodzący w br. 35-lecie twórczej działalności – rozpoczął nową kadencję. 23 marca odbyło się w Kielcach walne zebranie sprawozdawczo-wyborcze, na którym wybrano nowe władze.
Po podsumowaniu bogatej w twórcze i animatorskie dokonania minionej 4-letniej kadencji 52-osobowego Oddziału – wybrano po raz kolejny na prezesa (sprawującego tę funkcję z woli i uznania przyjaciół od roku 1996) kielczanina Stanisława Nyczaja – poetę (tłumaczonego na kilka języków), eseistę, edytora, red. nacz. „Świętokrzyskiego Kwartalnika Literackiego”. Przypomnijmy z tej okazji, iż nadto komisarza dorocznych plenerów literacko-artystycznych na Żeromszczyźnie, w Staszowie (pn. Staszowskie Lato Literackie), na Ponidziu (w Busku-Zdroju), a także Posiadów Literackich „U Szymborskiej” w zakopiańskiej „Astorii”, nadmorskich i kazimierskich spotkań literackich, inicjatora (i redaktora) serii wydawniczej „Portrety Literackie”, a jeszcze w ostatnich latach inicjatora cieszącej się powodzeniem Świętokrzyskiej Satyriady, utworzonego przy Oddziale Klubu Przyjaciół Świętokrzyskich Literatów czy Salonu Literackiego w kieleckim Domu Środowisk Twórczych (promującego głównie nowo wydane książki).

Refleksje nad powieścią Jana Chruślińskiego Starość zaczęła się wczoraj
(Kielce 2017, OW „STON 2”, wyd. 3)

Jest to powieść autobiograficzna, w której beletrystyka splata się z elementami behawioralnymi, a realizm z poezją. Pisarz w sposób niezwykle ciekawy warsztatowo ukazuje różne aspekty życia od dzieciństwa aż po wiek emerytalny, lokując realne sceny najczęściej retrospektywnie na tle przyrody opisanej w sposób malarsko-poetycki.
Mozaikowość narracji pogłębia filozoficzna refleksja i zaduma nad przemijaniem, a jednocześnie hedonistyczna wręcz radość przeżywania każdej sekundy piękna otaczającego świata, szczęścia z ciepłą atmosferą rodzinną.
Źródłem swoistego carpe diem jest choroba i jej przezwyciężenie, dzięki czemu bohater-autor nabrał dystansu do nieistotnych w obliczu zmagania problemów. W owej mozaice szczegółów, sytuacji, z jakich składa się życie, odnalazł szczęście i spokój.

Twórczość Stanisława Nyczaja – autora wielu zbiorów wierszy, np. Przedążyć pęd Ziemi (2009), Arcymiara (2014), jak również książek eseistycznych, tomów aforyzmów i fraszek – wyróżnia się estetyczno-formalnym pięknem, czego źródłem jest bogactwo wersyfikacji i swoista rytmika.
„Ja” w jego poezji ujawnia się jako znak zespolenia z innymi ludźmi, ich emocjami, lękami egzystencjalnymi, ale i doznaniami w sferze erosu. Człowiek umieszczony jest w czasie i przestrzeni; jego byt zakreśla krąg, którego nie można przekroczyć, aby nie doznał cierpienia.

Twórczość poetycka Stanisława Nyczaja jest sferą najbardziej złożoną, tajemniczą, intymną. Tu wyraża poeta, co czuje najgłębiej i do czego skłania go intuicja. Liryce tej nieobce jest też napięcie dramatyczne, dzięki któremu w oparciu o jeden z jej głównych nurtów mogły powstać dla celów inscenizacyjnych poematy Puls i Pojedynek z Losem. Nie jest to ekspresja zamknięta w sobie, lecz dzięki ironii, grotesce, elementom żartu autor osiąga dystans rozładowujący zbytnią powagę i zbyt wysokie napięcie. W tym sensie, spajając ze sobą różne postawy podmiotu, nawiązuje do tradycji romantycznej, w której bez kolizji czy sprzeczności występowały np. tragizm i komizm.

Część 1.
Spotkanie członków Oddziału ZLP Kielce. Inspirowane górami - w ramach Festiwalu im. M. Berbeki.
Prowadzenie: Stanisław Nyczaj,
śpiew: Joanna Babiarz i Janusz Szot,
prezentacja: członkowie ZLP o/Kielce.

Spotkanie literackie członków Oddziału ZLP Kielce. Inspirowane górami - w ramach Festiwalu im. M. Berbeki.

Zapraszamy na Jubileusz 30-lecia Kieleckiego Oddziału Związku Literatów Polskich.