Felietony i komentarze

Wiem, wiem! Język jest żywy i ciągle się zmienia. Ulega też modzie na używanie, a właściwie nadużywanie pewnych słów, co przybiera czasem formę prawdziwie tragikomiczną. Od dłuższego już czasu uniwersalnym określeniem na wszystko, co dobre, ładne, miłe, smaczne, sympatyczne, pozytywne, grzeczne itp. jest słowo „fajne”, w odpowiedniej oczywiście formie gramatycznej, i już się do tego nawet trochę przyzwyczailiśmy. Od niedawna rozpowszechniło się nowe językowe zjawisko mówienia zamiast – „bardzo, uprzejmie, pięknie, serdecznie, wyjątkowo, nadzwyczaj” – słowa „strasznie”.

Być może nie najbardziej salonowa metaforyka każe nam w sporach aksjologicznych sytuować podejmowane problemy na różnych wysokościach ludzkiego ciała. Pewnych rzeczy, postaw lub zjawisk mamy powyżej uszu, a inne lokujemy poniżej pasa. Przy użyciu tej właśnie metody pragnę zwrócić uwagę na problem książki i czytelnictwa w Polsce. Na początek przypomnę trafną uwagę prezesa Związku Literatów Polskich Marka Wawrzkiewicza sprzed bodaj pięciu lat, która uzmysławiała ludziom pióra, iż mają szansę uzyskania stypendium... raz na 300 lat! Nawet tu u nas – w kraju, w którym tylko nieliczni utrzymują się z pisania, można powiedzieć, że jest to demagogiczna złośliwość kierowana pod adresem władz zatroskanych rozwojem kultury, ponieważ w sposób bezprecedensowy namnożyło się poetów, pisarzy, wydawców i księgarń, a całe to towarzystwo jest nastawione rewindykacyjnie. Jednym słowem kolejna nadwiślańska plaga – klęska urodzaju.

Tu się urodził w 1931 r. (w Ostrołęce - przyp. red) i spoczął w 1988. W 10-tym roku życia Oświęcim zabiera mu ojca, a w 19-tym umiera matka. W 20-tym... w głośnej pokazówce ostrołęckich licealistów przez sąd wojskowy zostaje skazany na 5 lat za „przygotowania do obalenia ustroju”.
Dwukrotny górnik z przymusu – jako więzień i jako żołnierz zasadniczej służby wojskowej, pracownik ostrołęckiej kolei oraz wieloletni kierownik i dyrektor Międzyzakładowego Domu Kultury przy Ostrołęckich Zakładach Celulozowo-Papierniczych.
Tyle suche fakty jako wyznaczniki czasu i miejsca.
Ale Dionizy miał przynajmniej dwie dusze, dwie życiowe pasje – twórczość literacką i działalność społeczną, które nawzajem się uzupełniały.

W lipcu 2010 roku ekshumowano ciało Nicolae Ceausescu. Czekałem na ten moment od kilku lat. Niepokoiłem się rok po roku, a do ekshumacji jak nie dochodziło tak nie dochodziło. Nareszcie zdecydowano się na to co od początku było dla mnie nieuniknione.
W pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia minie dwadzieścia jeden lat od tragicznej śmierci Słońca Karpat. Pozbyto się go wraz z żoną Eleną, w sposób nerwowy, nagły i jak później powszechnie mówiono, dość podły. Spoglądając na oblicze dobrego wujka, wyzierające choćby ze wspólnych zdjęć z Edwardem Gierkiem, nie można oprzeć się wrażeniu, że wyrządzono mu krzywdę. Podobnie po śmierci krzywdzono go nie ekshumując ciała. Dla wielu Rumunów jasnym było, że tylko w ten tradycyjny sposób można było wrócić spokój jego duszy.

"FRAGILE/ OSTROŻNIE SZKŁO, nie rzucać! Na poczcie tak podpisana paczka zwiastuje bardzo delikatny, kruchy przedmiot. Tym razem taśmą FRAGILE obklejamy pismo kulturalne. Mamy nadzieję, że i tutaj etykieta FRAGILE, dopominająca się o traktowanie zawartości z uwagą, znajdzie uzasadnienie. Interesuje nas przede wszystkim współczesna literatura, sztuka, muzyka, a także teatr, film i archeologia" - czytamy w liście od redakcji krakowskiego kwartalnika "Fragile".

"Zmarli dysponują potężną i łagodną siłą" twierdzi Bert Hellinger. Jestem skłonna w to wierzyć. Właśnie kilka dni temu dosłownie wszedł mi w ręce (poezja przypadków?) tomik wierszy Anny Kajtochowej p.t. "Sytuacje II". Z dedykacją: "Pani Marii - serdecznemu, ciepłemu Duchowi - Anna". I datą 12 marca 1992 r. Otrzymałam go od niej na plenerze literacko-plastycznym organizowanym przez Władysława Piekarskiego w Zakopanem. Już w tej książce wiele pisała o śmierci. Ale też wiele wierszy poświęconych było urodzie świata. Chciałabym przytoczyć przedostatni utwór z tego tomiku, w którym poetka mieszkająca od lat w Krakowie, wraca wspomnieniami do dzieciństwa spędzonego na wsi.

Weszłam dziś na stronę ZLP – i co widzę? Ze zdjęcia uśmiecha się do mnie Anna Kajtochowa, moja Ania, bratnia dusza, kochana, ciepła i taka życzliwa ludziom Ania. Myślałam, że wydała nowa książkę... i już miałam zamiar wczytać się w to co napisane było pod zdjęciem – kiedy w nawiasie zobaczyłam złowieszczą datę, a właściwie dwie... urodzin... i...

19 marca 2011 r. Zmarła dzisiaj Anna Kajtochowa. Poetka, powieściopisarka, publicystka i edytorka. Ale to tylko ogólne przymioty, jakby trochę nienaturalne, nieprzystające do jej charakteru. Dlaczego? Czyżby nie była poetką? Była i to jaką, ale Ania, to przede wszystkim wspaniała kobieta. Delikatna, wrażliwa, cicha, wspaniała – po prostu wielka dama. Niedługo skończyłaby 83 lata.

Tak trudno mi pisać o Poetce, że była, gdyż z powodu wspólnej pasji tworzenia, miałyśmy tyle planów i choć pani Anna przygotowywała rodzinę i najbliższych przyjaciół na ostateczne rozstanie tak, że mogliśmy się z Nią pożegnać, nie jest łatwo pogodzić się z myślą, że już nigdy więcej nie napisze słowa, nie uśmiechnie się serdecznie w trakcie rozmowy, nie wypowie wyważonego osądu, nie zaprosi na kolejne spotkanie grupy literackiej „Każdy”.

Kończy się pierwsza dekada XXI wieku. Milenijne szaleństwo poza nami. Mało kto używa już zwrotu „milenium”, pozostały, z każdym rokiem coraz bardziej drażniące, nazwy nadane hotelom, restauracjom i instytucjom. Przymiotnik „milenijny” również stracił na znaczeniu. Tymczasem nadchodzi czas elegii.