Felietony i komentarze

Zmarł największy polski poeta, Tadeusz Różewicz. I rzec można, skończyła się poezja. Czy jest jeszcze, o czym pisać, rozmawiać po Różewiczu? Być może należałoby zaciągnąć zasłonę milczenia, wszak tyle już słów, setek, milionów słów wypowiedziano i raczej z tego powodu świat się nie zmienił. W każdym razie nie zmienił się zauważalnie. A jednak ludzie, poeci nie przestaną tworzyć mimo braku Mistrza. Nie przestaną rozsiewać starych słów w nowych konfiguracjach. Takie jest życie, tak tworzy się kultura od paru tysięcy lat. Chcąc mówić o poezji dzisiaj nie mogłem pominąć tego istotnego dla mnie i dla poezji w ogóle wydarzenia: odszedł stary, 93-letni poeta i teraz musimy dać sobie radę bez niego. Jak? Nie wiem. Nie jestem w stanie powiedzieć. Mogę najwyżej przestawić swoje subiektywne dywagacje o poezji w Polsce, której zresztą i tak nie ogarniam, nie rozumiem, choć zajmuję się od lat pisaniem wierszy.

Nareszcie pojawiło się nowe pismo literackie, pismo dające nadzieję...
Piszę „pojawiło się”, a tak naprawdę, sądzę że zostało wywalczone, stworzone w mozolnym trudzie, dzięki ambicjom i marzeniom kilku zapaleńców, niepogodzonych z ogólnym marazmem i poddańczą bezradnością... Czy tych twórców było kilku, czy też główną rolę spełniła jedna lub dwie znaczące twórcze osobowości, to już mniej ważne, wobec faktu, że jest, zaistniało...

Zastanawiałam się, skąd to przyszło. Już wiem! Zapłodnił mnie Kuncewicz.
Kilka dni temu dostałam „Bramę”, jego nową książkę wydaną sześć lat po śmierci dzięki wielkiej determinacji żony i przyjaciół. To książka do czytania w ciszy, bo w całkowitej ciszy ją słychać.

Nie jestem krytykiem literackim i bardzo dobrze. Nie piszę recenzji – jeszcze lepiej. Próbuję tylko namalować słowami obrazy, które rodzą się z obserwacji i emocji, z bytowania i trwania, ze świadomości i tego, co podświadomością nazwano. A gdy podejmuję się „namalować obraz” Anny Pituch-Noworolskiej, to tytuł tego obrazu brzmi: Miłość i harmonia. Bo to jest, w moim odczuciu, Anna. Anna Kobieta, Człowiek, Lekarz, Poetka. Wielokrotnie widziałam Panią Annę na różnych spotkaniach i wieczorkach literackich. Zawsze spokojna, wyważona, pełna wewnętrznej harmonii i sprawiająca wrażenie człowieka spełnionego. Nawet wówczas, gdy zdawała się dystansować od świata, odsuwać, kryć w cień, tak naprawdę afirmowała to, co ją otacza, a tym samym głębiej i wyraźniej wnikała w strukturę świata i przybliżała się do niego. Była wtedy w sobie, a jednocześnie poza sobą. Była z kimś, czymś, co jest daleko i była z nami.

Od czterdziestu lat poeci „pod to warszawskie drzewo poezji jesienią zjeżdżają” (Henryk Gała, „Ballada o niedokończonym nekrologu”) i udowadniają, że poezja jest wiecznie żywa, że choć „poumierali nam poeci, ziemia wciąż się jeszcze kręci” (Ireneusz Krzysztof Szmidt, „Krajobraz po...”).
Wszystko rozkręca się bardzo wolno i leniwie, jak na jesienny wieczór przystało. Nikt się nie spieszy, nikt nikogo nie pogania, na wszystko jest czas. I to chyba dobrze? Chyba tak właśnie ma być? Nie ma co się łudzić, poezja już raczej nigdy nie będzie „trendy” i nie pobije swą popularnością facebooka. Po co więc się spinać i udawać, że ma być nowocześnie i medialnie?

Marek Wawrzkiewicz - Prezes Związku Literatów Polskich: Zmarły 12 stycznia poeta Krzysztof Gąsiorowski był wielkim znawcą Norwida. W radiowej Jedynce ("Popołudniu z Jedynką") zauważył, że Gąsiorowski napisał książkę eseistyczną "Norwid, wieszcz-sufler", za którą otrzymał nagrodę imienia tego poety.

Bywają chwile, które pamiętamy całe życie.
Rzadko jednak są to chwile z góry zaplanowane i przygotowywane.
Zazwyczaj spadają one na nas znienacka, gwałtownie, jak miłość... i równie szybko, niespodziewanie kończą się... ulatują... rozwiewają...
Taką właśnie chwilę przeżyłam w środę 26 maja w kawiarni na Bednarskiej na urodzinach Krzysztofa Gąsiorowskiego. Zaproszenie przyszło pocztą kilka dni wcześniej - a mnie na szczęście udało się dostać przepustkę ze szpitala, więc poleciałam do Domu Literatury jak na skrzydłach.

Poznaliśmy się pod koniec roku 1969 u Władysława Huzika mojego ciotecznego brata w jego domu na ulicy Ząbkowskiej na Pradze.To był jednopiętrowy drewniany dom. Jak Władek zdobył to mieszkanie nie pamiętam. Przyjeżdżałem często do Władka z naszej rodzinnej Łodzi. Poznałem tam Krzysztofa Gąsiorowskiego i Zbyszka Jerzynę. To było zaczarowane miejsce. Tak wiele się u Władka działo. Tak wielu ludzi przychodziło.

Krzysztof Gąsiorowski był poetą pełnym. Dla mnie był najlepszy z obecnie żyjących (niestety już nieaktualne). Pisał młode wiersze. W zasadzie nic sensownego nie potrafię teraz powiedzieć. Wyrażę się wierszem, a jest mi niełatwo. Współczuję tym, którzy go znali i długo, i dobrze, i intensywnie. Oni mają ciężej.

Kiedy 20 listopada 2007 roku na stronie ZLP ukazał się wiersz Krzysztofa Gąsiorowskiego p.t. "Pan umarł" zastanowiłam się, kto tak ważny umarł, że Krzysztof poświęca mu specjalny wiersz. Przeczytałam go z wielką uwagą. Wiersz był rachunkiem sumienia, weryfikacją spojrzenia na twórczość zmarłego Czesława Miłosza, którego kilka lat wstecz nie docenił pisząc:
"Umarł Pan Czesław Miłosz.
I powstał przeciąg.
Wiele lat temu skonstatowałem,
jednak nie należę do Jego świata.
W innej, tej Przybosiowskiej,
ćwiczyłem dykcji. A tu przeciąg."