Felietony i komentarze

Dzisiejszy ranek był niezwykle niespokojny. Już od momentu przebudzenia bez przerwy myślałem, o czym ma być felieton do lipcowego numeru „Gazety Kulturalnej”. Niestety, nie miałem żadnych pomysłów... Ten niepokój przerwał nagle telefon od Tadka Zawadowskiego: - Andrzej, Cugow nie żyje!... Dalsza rozmowa zupełnie nam nie wychodziła, więc nie ciągnęliśmy jej zbyt długo...
Przecież jeszcze tydzień temu rozmawiałem z Tadziem. Był słaby, nie mógł trzymać telefonu, ale jeszcze tyle planował. Mieliśmy razem zrobić jego głośny przed wydaniem „Słownik moich przyjaciół”. Większą część wydrukowałem mu w cyklu „Świat jest... Cugowny”, który wymyśliłem mu w Wielką Sobotę, dwa lata temu... Dwa dni temu, telefon już milczał. Wieczorem dowiedziałem się od syna, że Tadzio leży na OIOM-ie...

Mój przyjaciel, Tadeusz Kwiatkowski-Cugow, świetny poeta i organizator unikatowych Wigilii Poetów i Ułanów, niezwykle ludyczny człowiek, powiedział mi kiedyś podczas rozmowy: „Czy zastanawiałeś się, dlaczego obecnie nikt nie śpiewa o ułanach?”. Dzisiaj, wiele lat po tej rozmowie, i ja zastanawiam się, dlaczego tak się dzieje? I chociaż pieśni te mają długą i niezwykle bogatą tradycję, to jakoś dzisiaj nikogo nie pociągają. Czyżby już nikt nie był patriotą? Czy może pojęcie patriotyzmu uległo tak głębokim przewartościowaniom, że nikt nie zawraca sobie tym głowy?

Czy po przeczytaniu książki można się wściec? Można i to bardzo. Tak stało się w przypadku encyklopedii „Literatura polska”, wydanej nakładem Wydawnictwa PWN. Odkąd wynaleziono druk, książki zawsze dzieliły się na te dobre, prawomyślne i te złe, niesłuszne, które trzeba wyrzucić, dać do przemiału, spalić... Od niepamiętnych czasów trwają dyskusje na temat politycznych, religijnych czy obyczajowych racji działań i zachowań, opisywanych w książkach.

W maju 2007 roku byłem na jubileuszowym spotkaniu z dawnymi moimi uczniami, którzy zdali maturę w poznańskim technikum – w roku 1952. Trzydziestu chłopców ze stażem dziadków.
To było wydarzenie ważne – posypały się wspomnienia, moc wzruszeń, porównań, także tęsknota za młodością. Nauczycielem byłem ponad czterdzieści lat i również dyrektorem szkoły. Zostały doświadczenia pedagogiczne. Rozległo się pytanie – jak było dawniej, jak jest teraz? Wymagania, obyczaje, moralność, honor, granice swobód, efekty pracy szkół, nastroje, oblicze barwnego życia, relacje między szkołą a domem, rodzicami uczniów i dyrektorem szkoły, a także władzami oświatowymi. Zmian było sporo.

(...) Politycy i ekonomiści, próbują wmówić ludzkości, że jedyną wartość sensu życia jednostki jest pieniądz... Należałoby się zastanowić, czy owa wartość, której mamy hołdować, nie będzie na dłuższą metę zgubnym szaleństwem. Przecież w tym świecie, przynoszącym ludzkości jakieś rzeczywiste korzyści istnieje już dziś przepaść między nędzą a bogactwem. Człowiek staje się niewolnikiem ekonomicznych aspektów globalizacji. Jaki więc sens życia zawiera w sobie owa globalizacja. Pieniądz, wielki pościg za nim, za tym piątym, a może pierwszym żywiołem ludzkiego świata. Gdzie czas na refleksję, na etyczny wymiar naszego życia. (...)