Krytyka literacka

Ten kolejny zbiór wierszy Mai Rodziewicz-Szynickiej jest dla mnie oczywistym dowodem rozwoju Jej talentu, ale i lustrem niezwykłych przeżyć emocjonalnych i intelektualnych. Czytając maszynopis, utwierdzałem się w podziwie dla mądrości tych wierszy i ich „skromności”. Sporo tu przecież tekstów epigramatycznych, krótkich, „skąpych”, wręcz ascetycznych, w których jednak mieszczą się całe traktaciki filozoficzne.

Z drogi jesteśmy, najbardziej do niej należymy. Mirosława Prywer w swoim piątym tomiku poezji „Podróż liryczna” wypowiada to przesłanie.
Czas człowieka – od chwili urodzin aż po śmierć – jest czasem biegnącym linearnie, zataczając koła o zmieniających się promieniach, które znaczą poszczególne lata, a w nich ważne święta, wydarzenia, przejścia oraz intensywność przeżywania. To właśnie w podróży linearność czasu uwidacznia się najwyraźniej. Jest bowiem początek i koniec podróży, którymi najczęściej bywa nasz dom, i dobrze się dzieje, że do niego z radością wracamy, często z zamysłem... następnej podróży. Podróż zaspokaja potrzebę zmian w naszym życiu i dlatego najbardziej lubimy wracać „inną” drogą.

Opublikowanie wyboru wierszy jest obarczone szczególną odpowiedzialnością. Trzeba spośród setek albo tysięcy utworów wyłowić te, które najpełniej ukazują dorobek poety. W tym celu należy poskromić nadmiar emocji i pokierować się rozwagą, by powstała wartościowa konstrukcja tomu. Oczywiście zdarza się i tak, że co innego odpowiada autorowi, a co innego czytelnikowi. Jednak konsekwencje publikacji ponosi poeta – otrzymuje pochwałę albo spotyka go dezaprobata. Ważne, by twórca i odbiorca tekstów nie mieli poczucia straty czasu, zajmując się wolumenem.

Druga część frazy znanego wiersza Eugeniusza Jewtuszenki (mówiącego o poecie): "I choćby Bóg odpuścił winy wszystkie/ Samemu sobie nie daruje" (tłumaczenie Andrzeja Mandaliana) - z powodzeniem może posłużyć za tytuł recenzji tomiku wierszy Leszka Żulińskiego "Mefisto". To już nie proteza sumienia podpierająca kulejącą jaźń, ale sumienie, będące sercem duszy, objawia się w pełni czasu i przestrzeni.

Nie po raz pierwszy mam do czynienia z książką Eugeniusza Szulborskiego. Wielokrotnie wypowiadałam się na temat jego poezji lirycznej i satyrycznej. Tym razem prezes Związku Literatów Polskich Oddział w Białymstoku wydał kolejny wybór wierszy - „Zmienna pogoda”. Na okładce, utrzymanej w odcieniach szarości, rozbujana huśtawka i jej odbicie w kałuży – doskonale korespondują z tytułem sugerującym kapryśną, późnojesienną lub wczesnowiosenną pogodę. Z tyłu okładki czytamy: "Eugeniusz Szulborski (ur. 1938r.) – historyk, poeta i satyryk, pierwszy redaktor kwartalnika literackiego „Najprościej” i kwartalnika Galerii im. Sleńdzińskich „Ananke”(...) Autor ponad czterdziestu książek poetyckich(...) Na co dzień związany z Galerią Sleńdzińskich w Białymstoku, gdzie pracuje”...

Hermann Hesse twierdził: „Zadaniem poety nie jest ukazywanie drogi, ale nade wszystko budzenie tęsknoty”. Ona często koreluje ze wspomnieniami, a według Khalila Gibrana wspomnienie jest formą spotkania. Dobrze o tym wie Jolanta Nowak-Węklarowa, poetka mieszkająca w Wągrowcu, mieście położonym na Pojezierzu Wielkopolskim, nad Wełną i Jeziorem Durowskim. Absolwentka polonistyki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu sprezentowała nam kolejny tom poezji zatytułowany „Niepowroty”.

Kilka miesięcy temu dostałam pięknie wydaną powieść Joanny Krupińskiej-Trzebiatowskiej p.t. „Doktor Q”. (z reprodukcją obrazu Janusza Trzebiatowskiego z cyklu „Ona” na okładce).
Kilkakrotnie zabierałam się do czytania i za każdym razem jakieś wydarzenia mi to uniemożliwiały, tak jakby tajemnicze siły nie chciały abym zapoznała się z treścią powieści.W końcu udało mi się wreszcie odłożyć wszystko na bok i przeczytać książkę.
Jestem oczarowana nowoczesnym ujęciem tematu.

W „sytuacjach lirycznych” Juliana Przybosia dziecko jest jednym z „tematów” tej poezji i często realizuje się w „nie - dziecięcych” formach poetyckiej artykulacji, wypowiedzi kreatywnej oddalonej świadomie od „nazywania”. Przyboś co prawda nie „pseudonimuje” życiowej materii (jak to zalecał T. Peiper), tekst jest raczej budowany wokół transformującej wszystkie doświadczenia dynamicznej metafory, niemniej jednak „Rymowanki” są świadomym odejściem od programowych haseł autora „Najmniej słów”.

Wydawnictwo „Miniatura” już przyzwyczaiło Czytelników do poezji wydawanej w pięknej oprawie. Tak samo jest tym razem... Niedawno wydany tomik „Po drugiej stronie sieci = On the other side of the net” Juraty Bogny Serafińskiej, nie odbiega od tego nurtu. Forma wydawania poezji jest ważna – z takiego założenia wychodzi Wydawca. I słusznie! Tak oprawiony tomik zachęca do zagłębienia się w jego treść...

Poniższy tekst napisany został w kwietniu 2007 r. Pomyślany był jako posłowie do przygotowanego przez Wiesława Malickiego (na zdjęciu obok) zbiorku, który miał nosić tytuł „Gdy słowa znaczą” i stanowić pierwszą z czterech zaplanowanych publikacji, podsumowujących dotychczasowy dorobek aforystyczny Autora. Zbiorek ten, zawierający 351 aforyzmów, nie zdążył ukazać się za Jego życia. Wiesław Malicki, wybitny polski poeta i aforysta, zmarł 15 maja 2011 r. Sądzę, że zawarte tutaj uwagi pozostają aktualne nie tylko w odniesieniu do omawianych utworów, ale i całokształtu Jego twórczości aforystycznej.
„Gdy słowa znaczą”... Tytuł tego tomiku jak i zawarte w nim utwory to swoiste wyzwanie. Wyzwanie wobec otumaniającego nas medialnego szumu. Słowa, które znaczą, przekładają się na wartości nieprzemijające, nie bardzo za to albo i wcale dają się wymieniać na pieniążki i dobra doczesne.