Krytyka literacka

Posłowie

„Staram się zaczerpnąć, ile tylko mogę,

tej znikliwej, niknącej w oczach ulgi,

by w każdym, na kogo czyha zła liczba,

choć małą nadzieję ocalić”.

Stanisław Nyczaj, Złe liczby

Nie od rzeczy będzie zacząć niniejsze posłowie do tomu opowiadań Ireny Nyczaj, bogato inkrustowanego poezją Stanisława, jeszcze jednym cytatem z wiersza tego wybitnego poety. Od razu można zauważyć, że opowiadania zawarte w niniejszym tomie łączą cechy świetnej prozy z głęboką refleksją i wrażliwością poetycką. W materię tych prozatorskich tekstów nie bez kozery obficie wplecione zostały fragmenty utworów poetyckich autora „Żarliwego niepokoju”. Podkreślają one wydatnie ponadczasowe przesłania opowiadań, wpisują się precyzyjnie w ich warstwę refleksyjną.

Monet i Żarów spoglądają na świat

Impresjoniści skupiali się na uchwyceniu chwilowych efektów tworzonych przez światło czy zjawiska występujące w przyrodzie. Portretowali codzienność, skupiając się na jej pozytywnych aspektach, bez wydumanego zagłębiania się, bo impresja to ulotność chwili, złapana i utrwalona.

Znad Tereku i Aragwi

Wysublimowany tandem autorski wykładowczyń akademickich – prof. dr hab. Maria Filina z Tbilisi oraz dr Danuta Ossowska z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie – wytrwale, od kilkudziesięciu lat wyszukuje, dokumentuje i publikuje perypetie i dokonania naszych rodaków na Kaukazie, w szczególności w Gruzji. Nowym dziełem obu pań jest tom Polska spuścizna w Gruzji (1). Niezbyt gruby tom, na pozór!, liczący 235 stronic zawiera przebogaty zbiór życiorysów polskich zesłańców, którzy za walkę z carskim zaborem znaleźli się w Gruzji oraz opis ich dokonań. Pandemia covidu i inne niepomyślne czynniki sprawiły, że książka z opóźnieniem trafiła do moich rąk. Wcześniej ukazały się Losy Polaków na Kaukazie. Część I „Tbiliska grupa” polskich poetów zesłańczych (2). Część druga tej pracy jest w przygotowaniu. W Losach… po raz pierwszy została przedstawiona antologia tekstów polskich zesłańców. Pierwsze wydanie książki ukazało się drukiem w roku 2007, następne – 2015, w 2016 wyszedł przekład rosyjski, w 2018 – gruziński. Czy trzeba lepszej promocji polskiego tematu w świecie?

Malowanie słów w translacji poezji Stefana M. Żarów

     Claude Monet (ur. 1840 w Paryżu, zm. 1926 w Giverny) – francuski malarz, jeden z twórców i czołowych przedstawicieli impresjonizmu. To od jego obrazu z 1872 roku               « Impresja, wschód słońca w Hawrze » przyjął nazwę ten kierunek w malarstwie. W 1883 roku Monet wynajął dom w Giverny z przyjemnym ogrodem, który stał się ulubionym miejscem malarza i kazał wykopać staw, w którym uprawiał lilie wodne. Od 1889 roku do końca życia Monet namalował 300 obrazów w plenerze i twarzą do natury. Impresjonizm to artystyczny kierunek, który narodził się w malarstwie, lecz z czasem dotarł również do kręgu literatury. Artyści impresjoniści starali się oddać w swoich dziełach chwilowe wrażenia, a nie obiektywną rzeczywistość, co miało na celu uchwycenie ulotności momentu.

WCIĄŻ GO GNA

    Jakąż siłę musi mieć nienasycona młodzieńcza pasja! Zważcie sami: uczony biolog z niebanalnym dorobkiem naukowym, którego nazwisko na wizytówkach poprzedzają zaszczytne literki prof. zw. dr hab., nauczyciel akademicki trzech uniwersytetów, w tym doktor honoris causa Państwowego Uniwersytetu w Taszkiencie, judoka – sędzia judo (i ojciec olimpijczyka w tej dyscyplinie sportu), chodzi po górach – ma kwalifikacje taternika, pływa – dwa-trzy razy w tygodniu „robi” dwadzieścia basenów, autor całej już półki poczytnych powieści, że przypomnę znakomitą trylogię sensacyjną z udziałem tajnego agenta Bogusława Οksymowicza, członek władz ZLP…

By przetrwali w pamięci

Najnowsza książka Jana Chruślińskiego Od zmierzchu do świtu daje szeroki obraz działań partyzanckich na Kielecczyźnie w czasie II wojny światowej. Autor opiera się na historycznych faktach zaczerpniętych z zapisów uczestników walk, podaje daty, miejsca wydarzeń, dokładnie opisuje przebieg działań. Przewija się tu cały szereg nazwisk partyzantów z ich pseudonimami, postaci znanych, jak i tych mniej znanych, nawet anonimowych. Jest też i ludność cywilna, która dźwiga cały ciężar okupacji ponosząc jej konsekwencje.

Kronika ulotności

Recenzja tomu  poezji Marii Duszki „Hanami”

Tom utworów Marii Duszki pt. „Hanami” jest poetyckim pamiętnikiem, składającym się z dwóch części. Pierwsza to liryczne wiersze. Druga - krótkie prozy poetyckie.
Liryki mają charakter osobistych wyznań, natomiast prozy to swoista anegdotyczna relacja z życia narratorki. Dzięki wierszowanym tekstom i opowiastkom prozą poznajemy sferę uczuć i  światopoglądu bohaterki oraz obcujących z nią postaci z przytaczanych zdarzeń.

Książka:

Baran Józef Pokój i wojna - PIW, 2022

POKOJ I WOJNA

Nowy tomik ulubionego poety to wydarzenie, na które się czeka miesiącami i które – w odróżnieniu od licznych wydarzeń nieliterackich – nie mija w ciągu minut, godzin, dni, lecz zostaje z nami na długo. Właściwie na zawsze, bo przecież poezja raz napisana i wydrukowana nie znika po przeczytaniu, stwarzając sposobność do drugiego, trzeciego i kolejnych czytań, które mogą być jedynie powtórką pierwotnych wrażeń, ale też mogą każdorazowo odsłonić przed nami coś nowego: drugie oblicze pozornie oczywistej metafory, przeoczoną wcześniej aluzję, emocję dającą się odczytać dopiero wtedy, gdy sami mamy już za sobą określone doświadczenie.

 MAŁE WIERSZE MARII DUSZKI

Poeta Adam Zagajewski powiedział mi kiedyś, a byliśmy wtedy obydwaj członkami krakowskiego Kola Młodych, że lepiej jest pisać wiersze krótkie niż długie, bo w krótkich robi się mniej błędów.

Zapamiętałem to, choć nie do końca mnie przekonało, bo jednak krótkie wiersze wymagają długiego namysłu. To znaczy nie zawsze, ale często… Błąd w krótkim wierszu bardziej waży i rzuca się w oczy.

Krystyna Cel

Epizod podróżny Stefana Jurkowskiego

Lektura wierszy Stefana Jurkowskiego z najnowszego tomiku Epizod podróżny skłania do trudnej zadumy nad sensem naszego istnienia i naszym miejscem we współczesnym świecie. W odniesieniu do Wieczności jest to nasze istnienie czymś niebywale znikomym, że prawie żadnym. Kolejne pokolenia przetaczają się jak „okamgnienie”, a nasza życiowa podróż to tylko epizod, może nawet bez znaczenia. Ale dla nas samych to przecież jedyny epizod nam dany i choćby z tego powodu tak ważny i istotny, nawet gdy zawiera się w nim jego tragizm.