Związek Literatów w Lublinie powstał 21 maja 1932 roku Jego członkami założycielami byli: Franciszka Arnsztajnowa, Józef Czechowicz, Kazimierz Andrzej Jaworski, Józef Nikodem Kłosowski, Józef Łobodowski, Antoni Madej, Bronisław Ludwik Michalski i Wacław Gralewski – nieobecny na zebraniu inauguracyjnym. Józef Czechowicz został przewodniczącym, członkami zarządu: F. Arnsztajnowa, W. Gralewski - skarbnikiem, A. Madej – sekretarzem. Komisję rewizyjną stanowili: J. N. Kłosowski, K. A. Jaworski, J. Łobodowski.
Jednak już szóstego czerwca J. Czechowicz zrezygnował z funkcji przewodniczącego, główną postacią zarządu została F. Arnsztajnowa, Czechowicz jej zastępcą. Najprawdopodobniej do tego grona dołączył Konrad Bielski – od początku związany z ruchem literackim w Lublinie – nie ma jednak na to potwierdzenia w dokumentacji. Związek Literatów w Lublinie był instytucją regionalną, działającą poza strukturami centralnymi. Lubelskie stowarzyszenie nie przystąpiło do istniejącego od 1920 roku ogólnopolskiego ZZLP. 22. stycznia 1934 roku powstał Lubelski Związek Pracy Kulturalnej, skupiający stowarzyszenia działające na rzecz kultury regionalnej, do którego 11 lutego przystąpił także Związek Literatów w Lublinie. W LZPK współdziałało osiemnaście stowarzyszeń m.in. Towarzystwo: Przyjaciół Nauk, Muzyczne, Prawnicze, Miłośników Książki, Muzeum Lubelskie i inne. Do Związku Literatów przystępowali nowi członkowie m.in.: Feliks Araszkiewicz, Henryk Domiński, Aniela Fleszarowa, Adam Galis, Witold Kasperski, a mimo to działalność stowarzyszenia zaczęła słabnąć. Działo się tak głównie z powodu wyjazdu do Warszawy Czechowicza, a następnie Arnsztajnowej, Domińskiego, Madeja, Michalskiego. Lubelskie środowisko literackie miało jednak czasopisma, w których mogło prezentować swoją twórczość. We wrześniu 1933 roku ukazał się w Chełmie pierwszy numer Kameny założonej przez K. A. Jaworskiego i Z. Waśniewskiego. J. Łobodowski redagował Barykady, Dźwigary, Trybunę, w Łucku (przed wybuchem wojny) - Wołyń. J. Czechowicz nie zapominał o rodzinnym mieście, prowadził kronikę lubelską w Zecie w ramach Kolumny poetów. W. Gralewski był redaktorem Ekspresu Lubelskiego i Wołyńskiego. W 1939 roku ukazała się Antologia współczesnych poetów lubelskich, pod redakcją i dzięki staraniom ks. Ludwika Zalewskiego. Wsparcia finansowego publikacji użyczyło Lubelskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
W czasie wojny i okupacji życie literackie zamarło, część literatów podjęła próby działań konspiracyjnych, wielu nie utrzymywało ze sobą kontaktu, wielu ukrywało się. W dziewiątym dniu wojny zginął w Lublinie pod gruzami zbombardowanej kamienicy (róg T. Kościuszki i Krakowskiego Przedmieścia) Józef Czechowicz (15.03.1903 – 9.09.1939). Poeta wracając z Warszawy do Lublina w towarzystwie H. Domińskiego, Kazimierza Wójcika i Stefcia „Lotnika” chciał ogolić się i ostrzyc u Ostrowskiej, w zakładzie fryzjerskim który mieścił się w tej kamienicy.
W. Gralewski, J. N. Kłosowski, H. Domiński działali w konspiracji. H. Domiński był kierownikiem propagandy organizacji i pisma Orzeł Biały, w piśmie tym zamieszczał również swoje artykuły W. Gralewski, sam działający w strukturach Armii Krajowej. Żywot Orła Białego był krótki. W końcu 1939 roku organizację wykryto. Aresztowano setki osób, setki rozstrzelano w Zimnych Dołach i na cmentarzu żydowskim na Kalinowszczyźnie. Masakra miała miejsce w początkach 1940 – tak to opisuje we wspomnieniach W. Gralewski (Ogniste koła, s. 158). Różne są wersje o tym jak zginął H. Domiński ps. „Chmura” (13.07.1913 – 1941). W. Gralewski na następnych stronach cytowanej książki pisze, że był kurierem, przerzucającym z Warszawy do Budapesztu materiały informacyjne, schwytany przez hitlerowców był torturowany, następnie rozstrzelany w Palmirach, miał wówczas 28 lat.
Józef Nikodem Kłosowski związał się z Batalionami Chłopskimi, walczył prawie trzy lata, posiadał stopień pułkownika. Redagował prasę podziemną w Krasnymstawie, pięć tytułów m.in: Wyzwolenie, z nasłuchu radiowego Najnowsze wiadomości. Zorganizował grupę literacką Wieś tworząca, prowadził tajne nauczanie.
Osiem miesięcy spędził w obozie Sachsenhausen Kazimierz Andrzej Jaworski, który także prowadził tajne nauczanie. W hitlerowskim obozie Bergen-Belsen w kwietniu 1945 zginął Zenon Waśniewski (1891-1945). W Powstaniu Warszawskim zginął związany z Ziemia Zamojską, Leon Zdzisław Stroiński (Marek Cmura) ps. Sosna (28 XI 1921 – 16 VIII 1944). W obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu zginął Władysław Podstawka (2.03.1912 – 17.05.1942). W nieznanych okolicznościach zginęli: ok. 1944 roku Stanisław Grędziński, ur. 13.02.1895; Aniela Fleszarowa (ok.1900- ok. 1942); a w getcie warszawskim Franciszka Arnsztajnowa (19.02.1865 – ok.1942).
Pod koniec okupacji Lubelszczyzna stała się miejscem schronienia dla Juliusza Kleinera i kilku innych twórców polskiej kultury. (...) W mieszkaniu Julii Hartwig zaczęli gromadzić się młodzi (...): A. Kamieńska, Z. Kałużyński, Z. Mikulski, J. Pleśniarowicz, I. Sikirycki (...) Można więc mówić o ukrytej ciągłości życia literackiego...(W. Michalski, J. Zięba, Lublin literacki 1932-1982, s.26). Rzeczywistość powojenna nadała Lublinowi szczególną, bardzo trudną rolę, miasta wiodącego w życiu politycznym, społecznym i kulturalnym Polski, wbrew lub bez braku zgody większości jego mieszkańców. Już 3 września 1944 roku (niektórzy podają 1. 09. 1944) odbyło się pierwsze po wojnie walne zebranie Związku Zawodowego Literatów Polskich, na którym wybrano tymczasowy zarząd w składzie: Mieczysław Jastrun, Kazimierz Andrzej Jaworski, Jerzy Pleśniarowicz, Julian Przyboś, Jerzy Putrament, Józef Wasowski i Adam Ważyk. Tymczasowy zarząd wybrał władze, prezesem został Julian Przyboś, sekretarzem Adam Ważyk, a skarbnikiem Mieczysław Jastrun. Dzień później do zarządu dołączyli: Helena Boguszewska i Jerzy Kornacki – członkowie zarządu.
Resort Kultury PKWN powołał Spółdzielnię Wydawniczą „Czytelnik”, której Radę Nadzorczą stanowili m.in. Bolesław Bierut (przewodniczący KRN) oraz Edward Osóbka-Morawski (przewodniczący PKWN). Spółdzielnia zajmowała się działalnością wydawniczą, propagandą polityczną, wydawaniem czasopism, prowadzeniem odczytów, kursów, zaopatrywaniem szkół, uczelni i innych instytucji oświatowych w pomoce naukowe, organizacją bibliotek, drukarni, księgarń, kiosków sprzedaży prasy itp. Oczywiście miała duży wpływ na rozwój życia literackiego. Większość pisarzy, skupionych przy PKWN pobyt w Lublinie traktowała jednak tymczasowo. W lutym 1945 roku Zarząd Główny ZZLP przeniesiono do Łodzi, zrodziła się więc potrzeba utworzenia oddziału lubelskiego.
18 marca 1945 roku (J. Smolarz podaje 18.02) pod przewodnictwem prof. Juliusza Kleinera powołano do życia Lubelski Klub Literacki. W skład komitetu organizacyjnego wchodzili oprócz profesora: Maria Bechczyc-Rudnicka, Helena Platta, Jerzy Pleśniarowicz i Igor Sikirycki. Członkami Klubu zostali także Jan Parandowski, Jan Sztaudynger oraz młodzi: Julia Hartwig, Anna Kamieńska, Zygmunt Mikulski, Jan Nagrabiecki. LKL skupiał także członków ogólnopolskiego ZZLP.
5 maja 1945 roku (J. Smolarz podaje 7.05.)- zgodnie z zaleceniem Departamentu Literatury Ministerstwa Kultury i Sztuki - grupa członków ogólnopolskiego ZZLP zorganizowała własny oddział. Część tej grupy była członkami zarówno jednej, jak i drugiej organizacji, zebraniu organizacyjnemu przewodniczył prof. J. Kleiner. Ustalono, że obie struktury zachowają swoja odrębność. Oddział miał zadbać o interesy osobiste członków, natomiast Klub miał sprawować pieczę nad imprezami i wydawnictwami. Połączone organizacje podlegały Zarządowi Głównemu ZZLP. Wybrano Zarząd, który składał się z następujących osób: Józef Nikodem Kłosowski – prezes, Maria Bechczyc–Rudnicka – sekretarz, Helena Platta – skarbnik. Po pierwszym ogólnopolskim zjeździe ZZLP w Krakowie (29.08-2.09.), od października 1945 roku (J. Smolarz podaje datę 16.09), połączono obie struktury i wybrano wspólny Zarząd: Juliusz Kleiner – prezes, Feliks Araszkiewicz – wiceprezes, Maria Bechczyc-Rudnicka – sekretarz, Kazimierz Andrzej Jaworski, prof. Stefan Kawyn i Jozef Nikodem Kłosowski – członkowie, Helena Platta – skarbnik, Jan Nagrabiecki – sekretarz Klubu Literackiego. Lubelski Oddział ZZLP liczył wówczas 20. członków. Od 1 września 1945 roku z inicjatywy J. N. Kłosowskiego ukazywał się dwutygodnik Zdrój: Kultura, Życie, Sztuka, natomiast od listopada K. A. Jaworski wznowił Kamenę i jako miejsce jej wydawania oprócz Chełma dołączył również Lublin.
W latach 1947 - 1949 opuścili Lublin: J. Kleiner, J. Parandowski, J. Sytaudynger, J. Hartwig, A. Kamieńska, M. Dłuska, J. Nagrabiecki, Cz. Janczarski, I. Sikirycki. Po wyjeździe wybitnych pisarzy prestiż lubelskiego środowiska literackiego osłabł. Działający w obrębie Oddziału - Lubelski Klub Literacki ostatecznie został rozwiązany pod koniec 1950 roku.
Od stycznia 1949 roku zmieniono nazwę organizacji z ZZLP na ZLP – Związek Literatów Polskich. W 1949 roku zawieszono wydawanie Kameny, którą wznowiono w 1952 roku (ukazał się tylko jeden numer), jako pismo Lubelskiego Oddziału ZLP. W 1953 ukazały się trzy numery, a rok później – dwa. Od 1955 roku Kamena ukazywała się jako miesięcznik, w 1957 przekształcona w dwutygodnik, natomiast w 1962 w dwutygodnik społeczno-kulturalny (Białystok, Kielce, Lublin, Rzeszów) a w 1965 roku praktycznie została odebrana LO ZLP przez RSW Prasa-Książka-Ruch. Ostatni numer Kameny ukazał się 25 grudnia 1988 roku.
W 1950 roku z inicjatywy M. Bechczyc-Rudnickiej powstała grupa tłumaczy Załoga nr 1 (F. Araszkiewicz, M. Bechczyc-Rudnicka, K. Bielski, W. Gralewski, K.A. Jaworski, L. Zalewski). Grupa tłumaczyła przeważnie z jęz. rosyjskiego, szczególnie literaturę radziecką. Działalność ZLP w latach 1950-1955 stanowiły głównie odczyty literackie. W 1952 roku zmarł ks. dr Ludwik Zalewski. Lubelski Oddział ZLP uzyskał jego mieszkanie na swoją siedzibę i redakcję Kameny. Dom księdza, przy ul. Granicznej 7, później 9 od dawna służył lubelskim literatom, zwany parafią poetów (nazwa uwieczniona we fraszce Czechowicza, lecz nie wiadomo przez kogo wymyślona), sam gospodarz mawiał, że jest to parafia bez rządu dusz. Po przełomie październikowym w 1956 roku zlikwidowano wszelkie koła młodych i instytucję kandydata na członka ZLP. Lubelskie, liczne środowisko młodych podjęło próby własnej drogi, niezależnej od ZLP. W 1957 roku ukazało się dobrze rokujące pismo Pod wiatr, niestety wyszedł tylko jeden numer. Następnie kolumna Teraz przy Kurierze Lubelskim (ukazało 7 numerów). W latach 1959-64 grupa Prom redagowała w Kamenie własne kolumny, wydała też wspólny tom. W 1961-63 ukazywały się Profile w Kamenie, kolumny grupy o tej samej nazwie. Od 1964 roku powstał Korespondencyjny Klub Młodych Pisarzy (KKMP). W latach 1967-1977 redagowało w Kamenie własną kolumnę Zapole. W 1965 r. Studencki Klub Literacki wydawał w Kurierze Lubelskim kolumnę Kontrapunkty. Również w 1965 r. powstał Klub Literacki przy LO ZLP, inicjatorem był Zbigniew Jakubik. Z inicjatywy Klubu zorganizowano w Lublinie 11-13 listopada 1966 pierwszy ogólnopolski Zjazd Młodych Pisarzy. Klub istniał do 1969 roku. W 1963 roku w studenckim klubie Arcus powstała głośna i skandalizująca grupa literacka Samsara (Tadeusz Kwiatkowski-Cugow, Cezary Listowski, Aleksander Migo, Józef Osmoła, Andrzej W. Pawluczuk, Stanisław Rogala, Ryszard Setnik, Adam Sikorski.
W 1964 roku w Lublinie został zorganizowany Ogólnopolski Zjazd Związku Literatów Polskich. W 1968 roku powołano Muzeum Literackie im. J. Czechowicza, a w 1969 wystawiono pomnik J. Czechowicza w centrum Lublina, w pobliżu miejsca, w którym zginął. W latach 70. wzrost liczby piszących, szczególnie młodego pokolenia spowodował wzmożone zapotrzebowanie na miejsce do prezentowania swojej twórczości. Do 1972 r. ukazywał się dodatek do Sztandaru Ludu - Kultura i Życie, zastąpił go Magazyn Literacki, który ukazywał się raz w miesiącu. W Kamenie natomiast ukazywały się kolumny pt. Źródła, które powstały w miejsce zlikwidowanego Zapola. Młodzi opublikowali w 1975 roku almanach prozy Na widnokręgu, a rok później antologię poezji Przebudzenie. Ukazały się także prezentacje indywidualne w trzech seriach Lubelskich Prezentacji Poetyckich 21 tomików. Obok Koła Młodych działały grupy literackie studenckie oraz Klub Młodych Pisarzy (dawniej KKMP). Od maja 1980 wychodzi kwartalnik Akcent założony i redagowany przez Bogusława Wróblewskiego.
Oddział ZLP w Lublinie liczył w 1980 oraz w 1981 roku po 27 członków, w 1983 – 24 osoby. Wprowadzony 13 grudnia 1981 roku stan wojenny zawiesił działalność Związku. 19 sierpnia 1983 roku ZLP został rozwiązany. Wkrótce w Warszawie powstała grupa inicjatywna (ok. 200 osób), która miała na celu zapobiec stratom, jakie przyniósł ze sobą zarządzony stan wojenny, przede wszystkim zagrożony był majątek ZLP: archiwum Związku biblioteka, Dom Literatury w Warszawie, domy pracy twórczej w Oborach i w Zakopanem, ich wyposażenie, a przede wszystkim ciągłość tradycji. Grupa ta reaktywowała ZLP jedenastego października 1983 r. (wpis do rejestru). Związek miał nawiązać do ciągłości organizacyjnej poprzedniego i przejąć jego wszystkie uprawnienia.
W Lublinie akces przystąpienia do ZLP zadeklarowały 23 osoby, trzy osoby przeniosły się z lubelskiego oddziału do warszawskiego.. Reaktywowano Oddział 19 listopada 1983 roku. Wybrano nowe władze Związku. Prezesem został Tadeusz Jasiński, wiceprezesem – Zbigniew Kośmiński, sekretarzem – Henryk Kozak, (a wkrótce Henryk Makarski), skarbnikiem – Zygmunt Mikulski, członkiem zarządu – Ryszard Jegorow. Przewodniczącym komisji rewizyjnej został Longin Jan Okoń Reaktywowano konkursy literackie, istniejące od 1966 roku: poetycki im. J. Czechowicz oraz prozatorski im. B. Prusa. Pomysłodawcami konkursów byli Zdzisław Jastrzębski i Zbigniew Strzałkowski, a organizatorem Klub Literacki, założony przez Zbigniewa Jakubika i działający w latach 1965-1969 w obrębie LO ZLP. Pierwszy z konkursów odbył się w czasie uroczystości odsłonięcia pomnika poety.
14 grudnia 1985 roku odbyło się zebranie sprawozdawczo-wyborcze, na którym ponownie wybrano prezesem T. Jasińskiego. Podczas tych dwu kadencji dużym zainteresowaniem cieszyła się jedna z form pracy związkowej – comiesięczne spotkania towarzysko-literackie. Oddział zapraszał także literatów i krytyków literackich z całej Polski, takich spotkań odbyło się kilkanaście. Lubelski oddział gościł także delegacje pisarzy z Węgier, Litwy, Chin, Afganistanu. Lubelski oddział ogłosił dwa konkursy literackie na powieść: regionalny i ogólnopolski, zorganizowany z rozmachem, w którym wypłacane były wadia, a nagrodę stanowiła pokaźna kwota (250 000 zł). W tym czasie instytucje kulturalne, oświatowe i wydziały kultury posiadał jeszcze znaczne środki na organizowanie imprez i spotkań autorskich. Dużą swobodą cieszyli się młodzi, którzy mieli praktycznie nieograniczony dostęp do lokalu. Od 1986 do 1989 roku ukazywały się w Kamenie kolumny literackie młodych Strony, a następnie Magazyn Literacki w Sztandarze Ludu. Klub Literacki Młodych rozrósł się do 30 osób. Dzięki staraniom T. Jasińskiego Wydawnictwo Lubelskie wydało wkrótce 16 debiutanckich tomików poezji. Klub organizował comiesięczne spotkania z członkami Oddziału oraz z twórcami z całego kraju. Klub nawiązał także kontakt z młodymi literatami z Bułgarii.
W dniach 25 i 26 lutego1986 roku odbył się XXIV Zjazd ZLP, który ustalił, że każdy pisarz, który był członkiem ZLP, ma prawo – bez postępowania kwalifikacyjnego – w dowolnej formie pisemnej odnowić swoja przynależność do ZLP. 23 maja 1987 roku odbyło się uroczyste zebranie dla uczczenia jubileuszu 55. rocznicy powołania Związku Literatów w Lublinie. Dla rozwijającego się liczbowo oddziału (w latach 1988, 1989 – po 40 osób) istniały ambitne plany. Prezes T. Jasiński liczył – po wstępnych rozmowach z odnośnymi władzami - na otrzymanie kamienicy po F. Arnsztajnowej na Starym Mieście, w której miały funkcjonować pokoje gościnne, wydawnictwo i kawiarnia literacka. Plany te pozostały w sferze marzeń.
14 stycznia 1989 roku odbyło się zebranie sprawozdawczo-wyborcze, na którym wybrano władze lubelskiego oddziału. Prezesem został Henryk Pająk, wiceprezesem –Matylda Wełna, sekretarzem – Waldemar Michalski, skarbnikiem – Stanisław Andrzej Łukowski, członkiem zarządu – Dominik Opolski.
Sytuacja Lubelskiego Oddziału ZLP po przełomie politycznym i w okresie transformacji stała się trudna. Związkowi wymówiono ukochany lokal przy ulicy Granicznej 9 - obiecywany wielokrotnie literatom przez właściciela ks. L. Zalewskiego. Niestety nie dokonano odpowiedniego zapisu. Po śmierci księdza dom odziedziczyła siostrzenica, która – w sprzyjającym dla siebie momencie – odsprzedała kamienicę człowiekowi bez sentymentów literackich. Dom przy Granicznej musiała także wkrótce opuścić staruszka, wdowa po Józefie Nikodemie, pani Zofia Kłosowska. Była ona pełną ciepła kobietą, traktowała literatów jak rodzinę, mimo tragicznego życia (oprócz męża, straciła trzech synów, działała także w czasie wojny w konspiracji) zachowała wielką pogodę ducha. Zmarła w 1998 roku, przeżywszy 98 lat.
Walka o przydział nowego lokalu trwała kilka miesięcy, w końcu Związek otrzymał pomieszczenie w kamienicy Franciszki Arnsztajnowej przy ulicy Złotej 2, którą – zgodnie z nowymi warunkami ekonomicznymi przejęła Krajowa Agencja Wydawnicza. Na początku siedziba LO znajdowała się na parterze, następnie na pierwszym piętrze, a w końcu na trzecim, pod dachem – pomieszczenie było urokliwe ale stanowczo zbyt małe.
W tych trudnych warunkach Związek starał się pracować normalnie. Po raz ostatni rozstrzygnięto cykliczne konkursy. W konkursie prozatorskim im, B. Prusa (wpłynęły 23 książki) I nagrodę przyznano Danucie Mostwin za powieści: Cień księdza Piotra i Szmaragdową zjawę, dwie II otrzymały: Ewa Bronisz-Pikało za Ułańską legendę oraz pośmiertnie Maria Szczepowska za tom opowiadań łagrowych pt. Sosenka. W konkursie poetyckim im. J. Czechowicza dyplom honorowy pośmiertnie przyznano Józefowi Łobodowskiemu, natomiast I nagrodę otrzymał Wacław Iwaniuk. Kolejne nagrody otrzymali: Bohdan Zadura i Wacław Oszajca. Od 1992 roku organizację tych konkursów – bez konsultacji z Oddziałem ZLP – przejął Lubelsko Oddział SPP.
Coraz mniej funduszy mógł przeznaczyć Lubelski Oddział na zwrot kosztów podróży, na honoraria dla osób zapraszanych, na honoraria dla swoich członków, jednak tradycją stały się comiesięczne spotkania towarzysko-literackie. Nadal organizowano spotkania z czytelnikami oraz inne spotkania wewnętrzne, wieczory wigilijne, jubileusze.
23 marca 1995 roku podczas zebrania sprawozdawczo-wyborczego wyłoniono nowe władze lubelskiego oddziału ZLP. Prezesem został Jan Longin Okoń, Matylda Wełna – wiceprezesem, Waldemar Michalski – sekretarz, Stanisław Andrzej Łukowski – skarbnik, Urszula Gierszon - członek zarządu. Zarząd oczywiście kontynuował comiesięczne spotkania literacko-towarzyskie, organizował jubileusze literackie, wieczory wigilijne, odczyty i spotkania z ludźmi nauki, kultury, nawiązał współpracę z kwartetem muzycznym Józefa Czarneckiego, który uświetniał imprezy oddziału. Największym osiągnięciem tego zarządu było wydanie publikacji książkowych, prezentujących dorobek i możliwości lubelskiego oddziału. Radę wydawniczą tych publikacji stanowił zarząd. Matylda Wełna opracowała antologię prozy Ostry zakręt (1997); Longin Jan Okoń – antologię poezji Wiązanie światłem słowa (1997) oraz Wskrzeszanie pamięci - antologię zmarłych poetów lubelskich (1998); Stanisław A. Łukowski przygotował Z dziejów ruchu literackiego na Lubelszczyźnie: szkice i wspomnienia (1998) oraz Urszula Gierszon Słowo w milczeniu dojrzewa: almanach poetycki (1999) – tom prezentujący 44. młodych poetów.
27 września 1997 roku LO ZLP obchody 65. rocznicę powstania Związku Literatów w Lublinie połączył z aktem odsłonięcia na froncie kamienicy przy Złotej 2, tablicy upamiętniającej Franciszkę Arnsztajnową - poetkę i patriotkę. W uroczystościach uczestniczyły władze miasta i województwa oraz rodzina poetki: Janina Titkow - wnuczka i prawnukowie – Olga Stokłosa (aktorka i publicystka) oraz Andrzej Titkow (poeta i reżyser). Zarząd zorganizował także sympozjum w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. H. Łopacińskiego, wygłoszono rocznicowe referaty omawiające historię ruchu literackiego na Lubelszczyźnie oraz współczesną kondycję literatury; nagrodzono odznakami, odznaczeniami oraz dyplomami kilkanaście osób. W holu Biblioteki można było obejrzeć wystawę okolicznościową przygotowaną przez Urszulę Gierszon oraz kupić antologie, prezentujące poezję i prozę oddziału.
24. 10. 1998 roku zebranie sprawozdawczo-wyborcze wyłoniło nowy zarząd LO: prof. dr hab. Stanisław Popek prezes; Marian Janusz Kawałko - wiceprezes, Henryk Makarski – sekretarz, Waldemar Michalski i Stanisław Łukowski – członkowie zarządu; 27. 01. 1999 roku wybrano Michała Korzana – skarbnika oraz Komisję Rewizyjną: Urszula Gierszon – przewodnicząca, Edward Cimek, Ryszard Kornacki oraz Sąd Koleżeński - Apolinary Nosalski. Od 2000 roku funkcję wiceprezesa pełnił Waldemar Michalski, od 2001 roku sekretarza Zofia Nowacka-Wilczek i od kwietnia 2002 p.o. skarbnika – Jerzy Sprawka.
Dużym osiągnięciem zarządu było utworzenie serii wydawniczej Biblioteka Pisarzy Lubelszczyzny (winietę i logo zaprojektował Artur Popek). Pod jej egidą ukazało się: Piękno nieposkromione : antologia najpiękniejszych wierszy poetów lubelskich (2000); Zbigniewa Okonia Strofy sercem pisane: poezja Ziemi Chełmskiej (2000); oraz Waldemara Michalskiego Pięć wieków poezji o Lublinie (2002). Ukazały się także: Poezja dzisiaj, nr 15-16, 2001 (twórczość pisarzy Lubelszczyzny s.122-211); Zostaje ślad: antologia literatury ludowej Ziemi Chełmskiej (2001); wydano pośmiertnie powieść Tadeusza Jasińskiego Mocarze zejdą z gór (2002).
W 1999 roku ukazał się, długo oczekiwany – prace zlecone były przez lubelski oddział ZLP i rozpoczęte jeszcze podczas kadencji T. Jasińskiego – leksykon Jana Smolarza Pisarze współcześni regionu lubelskiego, zawierającego 141 biogramów współczesnych pisarzy.
Zarząd kontynuował spotkania w ramach tzw. „śród literackich”, spotkania promujące nowe książki członków, prezentujące twórczość nowo przyjętych osób, a także zaproszonych z innych oddziałów lub innych placówek kultury.
W 2000 roku powołano do życia Konkurs Poetycki im. Józefa Łobodowskiego, który od 2001 roku ogłoszono ogólnopolskim, a od 2003 organizowany jest co dwa lata. Od 2002 roku Oddział prowadzi warsztaty literackie.
W 2000 roku Lub. Oddz. ZLP ponownie stracił swoją siedzibę i po kilkumiesięcznej tułaczce znalazł lokal w Wojewódzkim Domu Kultury (obecnie Wojewódzki Ośrodek Kultury) przy ul. Dolnej Panny Marii 3.
Pod koniec kadencji oddział liczył 45 członków i kandydatów, z czego 12 osób przyjętych zostało podczas tej kadencji, 5 zrezygnowało.
24 listopada 2002 roku podczas Walnego Zebrania Sprawozdawczo-Wyborczego został wyłoniony nowy Zarząd w osobach: Marian Janusz Kawałko – prezes, Stanisław Popek – wiceprezes; Waldemar Michalski - wiceprezes, Zofia Nowacka-Wilczek – sekretarz, Jerzy B. Sprawka– p.o. skarbnika, Stanisław Andrzej Łukowski i Maria Duławska - członkowie Zarządu. Komisja Rewizyjna : Longin J. Okoń – przewodniczący, Maria Szczęsna-Jeleniewska, Ryszard Kornacki oraz Sąd Koleżeński: przewodniczący - Apolinary Nosalski.
Podczas tej kadencji odbywały się cykliczne środy literackie, spotkania promujące nowe książki członków oddziału, warsztaty literackie. Pod koniec kadencji 2003-2006 Oddział liczył 38 członków i 5 kandydatów.
W 2004 roku w Bibliotece Pisarzy Lubelszczyzny ukazała się antologia, pod redakcją Jerzego B. Sprawki, Kto ojczyźnie służy, a w 2005 roku tom zredagowany przez S. A. Łukowskiego Józef Łobodowski: in memoriam – pokłosie Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. J. Łobodowskiego 2000 – 2005.
22 stycznia 2007 roku odbyło się zebranie sprawozdawczo-wyborcze, które wyłoniło następujący zarząd: Urszula Gierszon – prezes; – Waldemar Michalski - wiceprezes, Stanisław Andrzej Łukowski – wiceprezes, Zbigniew Waldemar Okoń - wiceprezes do spraw terenu, Zofia Nowacka-Wilczek - sekretarz, Stanisław Fornal - skarbnik. Katarzyna Szeloch – członek zarządu. Komisja Rewizyjna: Maria Szczęsna -Jeleniewska, Jerzy Sprawka, Janusz Adamczyk oraz Sąd Koleżeński: Longin Jan Okoń, M. S. Hermaszewski. Wkrótce S. Fornal zrezygnował z pełnienia funkcji i wystąpił z zarządu. Do sprawowania tej funkcji powołano Mariana Stanisława Hermaszewskiego, który także po paru miesiącach zrezygnował. Po dłuższym okresie funkcję tę zdecydowała się pełnić Krystyna Furtak.
15 grudnia 2007 roku obchodzono 75. rocznicę powstania Związku Literatów w Lublinie. W uroczystości brał udział Prezydent Miasta Lublina Adam Jerzy Wasilewski, dyrektor departamentu kultury Urzędu Marszałkowskiego Andrzej Miskur, przedstawiciele wydziału kultury Urzędu Miasta Lublina, przedstawiciele lubelskich placówek kultury. Uroczystość rejestrowała telewizja regionalna. W holu WOK zarząd przygotował wystawę okolicznościową oraz mini kiermasz książek członków i wydawnictw Oddziału. Razem z rocznicą obchodzono także jubileusz 80. urodzin i 65. pracy twórczej Longina Jana Okonia. W Bibliotece Pisarzy Lubelszczyzny ukazał się zbiorek pod redakcją Jerzego B. Sprawki Jubilatowi – przyjaciele – tom jest wyrazem uznania kolegów dla Longina J. Okonia.
Zarząd kontynuuje rozpoczęte w ubiegłych latach inicjatywy: prowadzi warsztaty literackie „Między pokoleniami” dla początkujących adeptów pióra, Ogólnopolski Konkurs Poetycki Ziemi Lubelskiej im. Józefa Łobodowskiego oraz podjął inicjatywy własne: organizuje cykl spotkań autorskich pod hasłem „Poznaj literatów Lublina”, uczestniczy w Targach Książki, wspiera inicjatywy wydawnicze członków.
Lubelski Oddział stale współpracuje z Wojewódzkim Ośrodkiem Kultury w Lublinie, Wojewódzką Biblioteka Publiczną im. H. Łopacińskiego, Gimnazjum nr 19 im. J. Czechowicza, Fundacją Poetów i Ułanów im. gen. Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego, Międzynarodowym Kongresem Poetów „ARCADIA”, Fundacją „Fuga Mundi”, Domem Pomocy Społecznej „Kalina”, Stowarzyszeniem Salon Literacki, Stowarzyszeniem „W STRONĘ SZTUKI” i z wieloma szkołami na terenie Lublina i Lubelszczyzny. Inicjatywy LO ZLP od wielu lat wspierają: Wydział Kultury Urzędu Miasta Lublin oraz Departament Kultury Urzędu Marszałkowskiego. Większość książek członków sponsorowana jest dotacjami Prezydenta Miasta Lublina i Marszałka Województwa Lubelskiego. Podczas ostatniego zjazdu ZLP uaktualniono statut, zlikwidowano status kandydata. W ciągu dwóch lat obecnej kadencji przyjęto 7 nowych osób, dwie osoby zmarły, dwie zrezygnowały. Lubelski Oddział ZLP liczy obecnie 47 członków.
Przy Lubelskim Oddziale działa, liczące kilkanaście osób Koło Młodych oraz grupa poetycka „Grupa Q”. Przewodniczącym Koła jest Bartosz Przysucha. Niektórzy członkowie mają swoje książki poetyckie, niektórzy są stypendystami Marszałka Województwa Lubelskiego.
Oprac. Urszula Gierszon