Irena Kaczmarczyk
„Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem”czyli osobliwa Galeria Jarosława Waneckiego
Zaiste, osobliwy to wernisaż, na który zaprasza czytelników z okazji trzydziestej rocznicy odrodzenia izb lekarskich, Jarosław Wanecki – mieszkający w Płocku lekarz pediatra. Obdarzony talentem literackim, wyrafinowany koneser sztuki wpadł na bardzo oryginalny pomysł: zorganizowania wernisażu na kartach swojego albumu „Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem”, którego tytuł zaczerpnął ze znanego obrazu Rembrandta.
I, jako wyjątek, w swej osobistej galerii liczącej trzydzieści dzieł sztuki, pochodzących z najlepszych polskich i zagranicznych muzeów, opatrzył ten obraz swoim „Psalmem Samarytanina”(z tomu „Antrakty”). Pozostałe dwadzieścia dziewięć cennych płócien otrzymało prozatorskie komentarze. Są nimi krótkie eseje, w których autor nie opisuje stricte i sztampowo prezentowanych obrazów, ale zamyka je w ramy pięknych, literackich odniesień, cytując stosowne fragmenty wierszy, teksty piosenek czy też prozy. Przybliża biogramy artystów malarzy eksponowanych dzieł sztuki. I ubiera całość w fantastyczną formę literacką.
W sumie, nie wiadomo, czy zgromadzone w albumie Waneckiego obrazy stały się pretekstem do rozważań natury medycznej, czy też odwrotnie: medytacje dotyczące zawodu lekarza i dolegliwości różnej maści nękających człowieka, nasunęły pomysł poszukiwania obrazów adekwatnych do przemyśleń. Ale jakby nie dywagować, efekt osiągnął Jarosław Wanecki, znakomity! Oryginalny. I nie nużący. Autor dał popis erudycji, którą w przystępny i wręcz poetycki sposób dzieli się z odbiorcą. Osobiście, czytając z ciekawością esej po eseju, w pewnym momencie pomyślałam: gdyby tak przenieść te reprodukcje obrazów z kart albumu do konkretnego lokum, które mogłoby się stać jedyną w swym rodzaju Medyczną Galerią w Polsce? AUTORSKA GALERIA im. JAROSŁAWA WANECKIEGO. Czemuż by nie? Komentarze do każdego dzieła sztuki są już gotowe. Mogłyby zawisnąć obok prezentowanych płócien. Taką swoistą Galerię zapewne odwiedzaliby nie tylko studenci medycyny, czy lekarze. „Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem” powstał z okazji trzydziestej rocznicy odrodzenia izb lekarskich. Dlaczego 100-lecia powstania izb lekarskich, które przypada na rok 2021, nie można by było uwieńczyć takim oryginalnym pomysłem?
Ale, „schodząc na ziemię”, wrócę jeszcze do albumowej Galerii, po której tak wspaniale i z ogromną swobodą porusza się literat - „kustosz” Jarosław Wanecki.
Choćby posłuchać i zapamiętać, co mówi zatrzymując się przy pierwszym obrazie „Lista Diogenesa”Juels Bastien-Lepage:
„W gabinecie lekarskim, niczym w galerii malarstwa, poznajemy wciąż od nowa obrazy chorób, zdefiniowane w podręcznikach i opisane na wykładach. Portrety pacjentów, pejzaże kwitnącej od znamion i wyrośli skóry, najwyższej rozdzielczości zdjęcia ludzkiego wnętrza z kamer operatorów. Zachwycają nas witraże szkiełek laboratoryjnych, niepokoją linie elektrozapisów i modernistyczne plamy na wydrukach badań. Futurystyczne fotografie wklejają Człowieka w wirujące koło rezonansu. Da Vinci*, pięćset lat od poglądowych rysunków zębów, kości, powięzi i mięśni, naszkicowanych potajemnie przez Leonarda, zanurza skalpel chirurgicznego robota w tkankę patologii, niczym malarski pędzel w paletę barw i frustracji. Zdrowie i choroba, życie i śmierć, dobrostan i ból – codzienny kolaż kolorów i humorów mieszających się na jawie i we śnie. Ecco Homo. Oto Człowiek”.
Tak. Ecco Homo. W całej swej złożoności. Z przypadłościami natury zarówno fizycznej jak psychicznej. Ileż dodatkowych „smaczków literackich” mają komentarze przed zgromadzonymi wybitnymi dziełami sztuki. Przed każdym z trzydziestu tekstów autor stawia inne pytanie. Snuje rozważania dotyczące aspektów zawodu, rozwoju sztuki lekarskiej, a także porusza współczesne problemy, które dotykają zarówno pacjentów jak i lekarzy. Refleksje Jarosława Waneckiego, ubogacone informacjami o najlepszych muzeach polskich i światowych oraz cytatami tekstów współczesnych poetów, są zróżnicowane w nastroju: poważne lub lżejsze, nostalgiczne albo pełne ironii. I dlatego zwiedzanie tej Galerii jest rozkoszą dla zmysłów i ducha. Bo jest to Galeria osobna. Nowatorska. Z pomysłem.
Z pełną odpowiedzialnością zapraszam do odwiedzenia wyjątkowego pokazu najlepszych dzieł sztuki związanych z medycyną. A także do poznania samego Jarosława Waneckiego, autora kilku tomików poezji oraz książek z pogranicza sztuki, etyki i medycyny. Jestem pewna, że będziecie Państwo niejednokrotnie do tej specyficznej Galerii powracać. Tak, jak pisząca te słowa.
15 VII 2020
Wanecki Jarosław: Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019, ss.104