Pociąg do Literatury. Stacja Kielce.
Polską stolicą literatury stały się Kielce podczas 3-dniowego Festiwalu Literackiego „Pociąg do literatury. I Herling-Grudziński Festiwal”. Pierwsza jego edycja utwierdziła zapewne organizatorów w przekonaniu, jak potrzebne jest takie Święto Słowa dla mieszkańców blisko 200-tysiącznego miasta, które w ostatnich latach bardzo wypiękniało i stanowi wspaniałą wizytówkę województwa świętokrzyskiego. Miasta, które może pochwalić się reprezentacyjnym, przestrzennym deptakiem zwanym „Sienkiewką”, na którym znajduje się Plac Artystów, Ławeczki Literatów a w jej zwieńczeniu wznosi się okazały pomnik Henryka Sienkiewicza. Festiwalowy Spacer „Śladami literatów”, poprowadzony przez wyśmienitą historyk Ewę Działowską, był okazją do odkrycia kolejnych niezwykłych miejsc w Kielcach, począwszy od nowoczesnej Mediateki, mieszczącej się na odrestaurowanym Dworcu Autobusowym, po Wzgórze Zamkowe, Dom Środowisk Twórczych Pałacyk Tomasza Zielińskiego i jednego z najstarszych parków im. S. Staszica, gdzie można było zadumać się nad Źródełkiem Biruty, przy którym stoi okazała rzeźba, nawiązująca do legendy o Birucie z „Syzyfowych prac” Stefana Żeromskiego.
Doskonałą okazją do przypomnienia autora „Innego świata”była atrakcyjna wycieczka „Pociąg do Literatury Kielce-Suchedniów”, który przewiózł pasażerów przez urokliwe krajobrazy Ziemi Kieleckiej do miejsca, gdzie pisarz spędził dzieciństwo i młodość, skąd dojeżdżał do kieleckiego Gimnazjum im. Mikołaja Reja (dzisiejsze I LO im. S. Żeromskiego). Edukacyjna wędrówka leśną ścieżką literacką Herlinga pod przewodnictwem dra Marka Maciągowskiego i dyrektora SDK „Kuźnica” pana Andrzeja Karpińskiego przybliżyła nam postać młodego Herlinga. Przystanki przy zawieszonych na pniach drzew tablicach z cytatami z „Innego świata”oraz postój przy pamiątkowym kamieniu czy nieistniejącym już domu rodzinnym,Ciemnym Stawie i Młynie były niecodziennym przeżyciem zwłaszcza dla osób takich jak ja, które nigdy nie były w Suchedniowie. Literacki spacer opatrzyła ciekawą opowieścią pasjonatka, znawczyni życia i twórczości Herlinga-Grudzińskiego pani Anna Pasek, która przywitała nas na dworcu Suchedniów i przybliżyła podczas Literackiego Pikniku z Herlingiem biogram pisarza fragmentami jego dzieł. Odczytała też osobistą korespondencję, prowadzoną z autorem „Dziennika pisanego nocą”. Pamięć o pisarzu – co było zdumiewające – kontynuuje synowa pani Anny – Mariola Pasek. Jej piękny, poetycki list do autora „Innego świata”odczytany na Pikniku był wzruszający i skupił uwagę również młodych uczestników rowerowego rajdu „Śladami Herlinga Kielce-Suchedniów”, którzy brawurowo wjechali na teren Suchedniowskiego Domu Kultury. O trzech spotkaniach z Herlingiem w Neapolu, gdzie pisarz zamieszkał na stałe od 1955r i zmarł na wylew w roku 2000, opowiedział kielczanin Konrad Cedro, który miał okazję poznać go osobiście. Zapytany, jakim człowiekiem był Gustaw Herling-Grudziński, odpowiedział: „Miałem wrażenie, że bardzo serdecznym. Otwartym, duch humanizmu zawsze dominował w jego stosunku do ludzi. Podczas spotkań Gustaw starał się poprowadzić mnie, jako młodszego kolegę z gimnazjum kieleckiego swoimi neapolitańskimi ścieżkami. Myślę, że otarłem się tym samym o jego miejskie wtajemniczenie...”.
Dużym zainteresowaniem na festiwalu cieszyły się panele dyskusyjne poświęcone dwóm wybitnym pisarzom związanym z Kielcami: Gustawowi Herlingowi-Grudzińskiemu i Jerzemu Pilchowi. Do dyskusji zostali zaproszeni historycy literatury, dziennikarze, pisarze, reżyserzy i aktorzy. Panel o Herlingu odbył się w reprezentacyjnej sali Pałacyku T. Zielińskiego. Pełna emocji dyskusja z udziałem zainteresowanej i aktywnej publiczności trwała prawie dwie godziny. Na zakończenie panelu odbyło się wręczenie Nagrody Marszałka Świętokrzyskiego zwyciężczyni I Ogólnopolskiego Konkursu na opowiadanie im. Herlinga-Grudzińskiego. Została nią mieszkanka Słupska pani Agata Marzec. Nagrodę wręczył jej juror Konkursu Stanisław Nyczaj – prezes kieleckiego oddziału ZLP.
Sprzyjająca pogoda zgromadziła tłumy w ogrodzie Pałacyku T. Zielińskiego na panelu „Pod Mocnym Aniołem”poświęconym twórczości Jerzego Pilcha. Rozmowę poprowadziła żona pisarza Kinga Strzelecka-Pilch oraz dr Bartłomiej Zapała. Chociaż nie dotarli do Kielc Małgorzata Helber i Witold Bereś, (red. nacz. miesięcznika „Kraków”) dyskusja była bardzo interesująca. Felietonistę, mistrza literackiej frazy o charakterystycznym poczuciu humoru i posiadającego urok osobisty wspominali: najbliższy przyjaciel, poeta i krytyk literacki prof. UJ Bronisław Maj i redaktor naczelny „Polityki” Jerzy Baczyński.
Dużym zainteresowaniem cieszyły się spotkania autorskie znanych pisarzy i publicystów przybyłych z całej Polski. Oszałamiające było spotkanie autorskie z Marcinem Mellerem w Muszli Koncertowej, które znakomicie poprowadziła dr Daria Dyktyńska. Publiczność żywo, wybuchami śmiechu reagowała na ciekawe opowiastki dotyczące życia osobistego, ulubionego dziennikarza i prezentera telewizji. Zajmująco też było w Mediatece, gdzie swoje spotkanie z czytelnikami odbył popularny autor „Samotności w sieci”Janusz L. Wiśniewski. Nie każdy miał szansę zdobyć miejsce na to spotkanie, stąd niektórzy słuchali ciekawej opowieści pisarza na ekranie telebimu, zainstalowanego nieopodal reprezentacyjnej czytelni. Pozostałych autorów mogę tylko wymienić z nazwiska, aby zilustrować rozmach ofert literackich kieleckiego festiwalu:Grzegorz Piątek, Agata Tuszyńska, Magdalena Grzebałkowska, Jacek Łukawski, Robert Małecki, Sylwia Winnik, Jacek Komuda, Max Czornyj, Małgorzata Swędrowska, Maria Molicka, Karolina Wilczyńska.
Organizatorzy zadbali również o młodszych czytelników, organizując im warsztaty, promocje filmów, konkursy. W czasie festiwalu na Sienkiewce trwał nieustannie Kiermasz Książek. Nie można pominąć też atrakcyjnego „Literackiego śniadania na trawie”, które miało miejsce w ostatnim dniu festiwalowego święta.
Bardzo uroczysta była sama inauguracja Festiwalu. Głos zabrali przedstawiciele kieleckich władz oraz organizatorki „Pociągu do Literatury”: Ewa Chabielska (dyrektor Wzgórza Zamkowego) i Anna Żmudzińska (dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej).Działo się to na Dziedzińcu Ośrodka Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej, gdzie została otwarta plenerowa wystawa „Od Wincentego do Myśliwskiego” i wybrzmiała pieśń powodująca dreszcze, dedykowana G. Herlingowi-Grudzińskiemu „Pielgrzym odzyskany” autorstwa Anny Zielińskiej-Brudek, członkini kieleckiego oddziału ZLP, do której muzykę napisał Marcin Janaszek.
Pod tablicą upamiętniającą Gustawa Herlinga-Grudzińskiego przy ul. Sienkiewicza 52 a także na grobie Jerzego Pilcha złożono kwiaty.
No cóż, jako uczestniczka festiwalu, mieszkanka Krakowa, ale związana miejscem urodzenia z Kielecczyzną, muszę powiedzieć, że jestem dumna i pełna uznania dla kreatywnych organizatorek I Festiwalu Herlinga-Grudzińskiego: Anny Żmudzińskiej i Ewy Chabielskiej, które stworzyły wartościowe i piękne Święto Literatury w Kielcach w hołdzie Gustawowi Herlingowi-Grudzińskiemu, który rzeźbił świat polskimi słowami i przebywając na emigracji powiedział, iż „radość, choćby ciężko okupioną daje pisanie we własnym języku”.
Ogólnopolski Festiwal Literacki „Pociąg do literatury. I Herling-Grudziński Festiwal” w Kielcach odbył się w dniach 3-5 września 2021r.
Kraków, 19 IX 2021 Irena Kaczmarczyk