Nyczaj o przyjaciołach literatach
Wśród przyjaciół literatów Stanisława Nyczaja jest kontynuacją dwóch wcześniej już wydanych (2010, 2017) publikacji noszących tytuł Wśród pisarzy. Mamy więc w tych książkach obraz tego, co działo się we współczesnej literaturze polskiej na przestrzeni aż kilkudziesięciu lat.
Dwa pierwsze tomy opatrzył autor mottem: „Sprawiedliwa pamięć jest naszym moralnym obowiązkiem”. Zaprezentował w nich już dziś nieżyjących autorów; wielu znał osobiście, bliżej lub epizodycznie, z niektórymi się przyjaźnił. Długa jest lista sportretowanych twórców, są też i rozmowy z wieloma z nich. A na tej liście aż trzydziestu dziewięciu twórców znalazły się tak znaczące dla polskiej współczesnej literatury postacie, jak Stanisław Barańczak, Stanisław Grochowiak, Gustaw Herling-Grudziński, Jarosław Iwaszkiewicz, Julian Przyboś, Tadeusz Różewicz, Wisława Szymborska, Maria Kuncewiczowa.
Część trzecią poświęcił Stanisław Nyczaj pisarzom tworzącym obecnie; wielu z nich to już młodsza generacja. Spotykał się z nimi wielokrotnie na plenerach literackich w Staszowie, Zakopanem, Kołobrzegu czy Międzywodziu. Śledził bacznie ich twórczość, wspomagał przyjaźnią i radą, publikował również ich utwory na łamach „Świętokrzyskiego Kwartalnika Literackiego”.
Pandemia przerwała te jakże owocujące kontakty. Nie dziwimy się, że S. Nyczaj (organizator i dusza tych plenerów) postanowił poprzez tę książkę powiedzieć Czytelnikom, że twórcy nadal są obecni w ich życiu, że nadal dla nich piszą. Dowodem tego antologie o znaczących tytułach: Na koronawirażu i Pisarze wobec zagrożeń cywilizacji.
W książce Wśród przyjaciół literatów autor skupia się przeważnie na twórcach będących członkami Kieleckiego Oddziału Związku Literatów Polskich. Są tu więc takie postacie, jak Stanisław Fornal, Władysława Szproch, Adam Borzęcki, Anna Błachucka, Jan Lechicki, Irena Paździerz, Elżbieta Musiał, Benedykt Kozieł, Anna Zielińska-Brudek, Beata Kępińska. Do Kieleckiego Oddziału należy wiele osób spoza świętokrzyskiego regionu, jak np. Uta Przyboś, Jan Chruśliński, Joanna Nowocień, Emilia Tesz, Joanna Babiarz, Irena Stopierzyńska. Oczywiście i ich sylwetki twórcze znalazły się w tej książce, podobnie jak twórczość sympatyków Kieleckiego Oddziału, myślę tu m.in. o Stefanie Jurkowskim, od wielu lat współpracującym z Kieleckim Oddziałem i „Świętokrzyskim Kwartalnikiem Literackim”, Kazimierzu Kochańskim - wiele lat uczestniczącym w kieleckim życiu literackim organizowanym przez Stanisława Nyczaja, zanim powstał samodzielny oddział, czy Marku Wawrzkiewiczu – długoletnim prezesie ZG ZLP.
„Zaskarbiłem memu sercu trudne wprost do policzenia grono pisarzy-przyjaciół, z którymi wiele lat owocnie współpracowałem. […] Dużo dzięki tym żywym kontaktom zyskałem, nie mogąc się wszystkim należnie odwzajemnić. […]
W tej książce mogłem poświęcić uwagę zaledwie trzydziestu dwóm twórcom. Nic dziwnego, że wprost woła ona o kontynuację.” – pisze S. Nyczaj.
Miejmy nadzieję, że ukaże się tom następny poświęcony twórcom z kręgu owego jakże szerokiego grona przyjaciół literatów.
Krystyna Cel
Stanisław Nyczaj, Wśród przyjaciół literatów, Kielce 2021, Oficyna Wydawnicza „STON 2”, s. 194.