Wiekowy Związek Literatów Polskich
Historia Związku Literatów Polskich jest bardzo burzliwa i ma za sobą wiele zwrotów, będących najczęściej pochodną przemian politycznych. Za jego początki należy uznać założenie 14 maja 1920 roku Związku Zawodowego Literatów Polskich. Dokonało się to z inicjatywy Stefana Żeromskiego podczas Zjazdu Literatów Polskich w Warszawie. Do 1935 roku była to federacja niezależnych stowarzyszeń literackich - od roku 1928 nieformalnie kierowanych przez zarząd związku warszawskiego.
Po okresie okupacji reaktywowany został w roku 1944 na Walnym Zebraniu w Lublinie, choć praktycznie była to już nowa organizacja. Prezesem Tymczasowego Zarządu został Julian Przyboś. Obecną nazwę związku przyjęto w styczniu 1949 roku na IV Zjeździe Literatów Polskich w Szczecinie, kiedy na kilka lat nastał w literaturze polskiej okres socrealizmu. W obrębie ZLP nie brakowało różnych sprzeczności, tendencji rozłamowych - bardzo widoczne były one w latach 60. Na nadzwyczajnym zebraniu Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich w roku 1968 - po wystawieniu "Dziadów" Kazimierza Dejmka - przyjęto napisaną przez Andrzeja Kijowskiego rezolucję pisarzy polskich przeciwko cenzurze, potępiając politykę kulturalną PRL.
Spora część członków Związku Literatów Polskich wyznawała z czasem poglądy opozycyjne, nie brakowało wśród jej członków ideowych różnic i sporów. Po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 roku został on zawieszony, zaś w roku 1983 rozwiązany na mocy międzywojennego prawa o stowarzyszeniach. Pod koniec tego roku jednak, z inicjatywy władz, część członków rozwiązanego Związku Literatów Polskich zarejestrowała nowy związek pod tą samą nazwą.
Po 1989 roku ZLP działa już na nowych zasadach - jako związek samorządny i samofinansujący się. Po reaktywacji odbudowano jego strukturę organizacyjną. Obecnie oddziały związkowe działają we wszystkich miastach wojewódzkich.. Zrzesza on ponad 1300 członków. Jego prezesami byli kolejno: Halina Auderska, Wojciech Żukrowski i Piotr Kuncewicz. Obecnie funkcję tę pełni Marek Wawrzkiewicz.
Mimo trudnych realiów finansowych i dość skromnych możliwości Związek Literatów Polskich prowadzi bogatą działalność wydawniczą, inicjuje wiele imprez o charakterze literackim, sesji naukowych i rozmaitych przedsięwzięć o wymiarze ogólnopolskim, regionalnym i lokalnym. Dorobek Związku Literatów Polskich tworzą także jego twórcy dzięki swoim indywidualnym dokonaniom.
Spory wkład do tego dorobku wniósł Oddział w Rzeszowie, którego obecnym prezesem jest Małgorzata Żurecka. Rozpoczął on działalność 26 listopada 1967 roku, a jego pierwszym, historycznym prezesem był Jerzy Pleśniarowicz.
Ryszard Mścisz
