100 lat ZLP i 65 lat ZLP na Warmii i Mazurach
W 1920 roku po pobycie na terenach Plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu znakomity pisarz Stefan Żeromski zainicjował powstanie Związku Zawodowego Literatów Polskich.
Po 35 latach od tego wydarzenia w 14-15 lipca 1955 roku z inicjatywy dra Władysława Gębika, podczas Literackich Dni Olsztyna, powołano Oddział Związku Literatów Polskich w Olsztynie. W zebraniu założycielskim wzięli udział: wiceprezes Zarządu Głównego ZLP Stanisław Dobrowolski, Jan Maria Gisges i Eugeniusz Paukszta oraz władze miejskie i wojewódzkie. Powstanie oddziału było ukoronowaniem działalności Klubu Literackiego prowadzonego w Olsztynie przez Władysława Gębika, a także miejscowych twórców wcześniej przyjętych do Związku – Marii Zientary-Malewskiej, Michała Lengowskiego, Alojzego Śliwy i Teofila Ruczyńskiego. Wybrano pierwszy Zarząd w składzie: Michał Lengowski (prezes), Władysław Gębik (wiceprezes), Janusz Teodor Dybowski (sekretarz), Teofil Ruczyński (skarbnik). W 1958 r. powołano przy Zarządzie Głównym ZLP Klub Literatury Regionalnej, z siedzibą w Olsztynie.
To były czasy słowa pisanego, dlatego już od pierwszych dni powołania Oddziału ZLP to literaci obok dziennikarzy mieli istotny wpływ na kształtowanie świadomości i tożsamości społeczeństwa Regionu. To właśnie głównie środowiskom literacko – dziennikarskim zawdzięczać należy powstanie Wydawnictwa „POJEZIERZE”, które w latach 1957 – 1992 wydało tysiące znaczących dla Czytelników książek członków SDP, SD RP i ZLP.
Przez 65 lat Oddział Związku Literatów Polskich w Olsztynie miał swój udział w kulturze Warmii i Mazur. Literaci z dziennikarzami byli często inspiratorami lub obecnymi w najważniejszych wydarzeniach kultury i sztuki miasta i województwa.
Po wieloletniej przerwie – 19 stycznia 2019 roku nastąpiła reaktywacja działalności Oddziału oraz nawiązanie ściślejszej współpracy z innymi środowiskami twórczymi operującymi słowem, w tym np. z Klubem Miłośników Poezji przy Uniwersytecie Warmińsko – Mazurskim, Grupą Literacką „Barcja” z Bartoszyc, „Salonikiem Literackim” w Mrągowie oraz ze Stowarzyszeniem Dziennikarzy Polskich, Stowarzyszeniem Dziennikarzy RP w Olsztynie.
Oddział ZLP w Olsztynie liczy 12 Członków: Antoni Janowski, Władysław Katarzyński, Ewa Klajman – Gomolińska, Artur Nichthauser, Stefan Połom, Jerzy Sałata, Andrzej Staniszewski, Jerzy Szczudlik, Bolesław Uryn.
Obecny Zarząd to: Andrzej Cieślak – prezes, Jerzy Górczyński – wiceprezes, Bożena Kraczkowska – sekretarz.
Członkowie Oddziału ZLP w Olsztynie aktywnie promują wydarzenia kulturalne i literaturę Regionu na swojej stronie Związek Literatów Polskich w Olsztynie w portalu facebook. Są obecni w przestrzeni literackiej, nagradzani i aktywni organizacyjnie i twórczo, np. Andrzej Cieślak jest członkiem Kapituły Nagrody im. Henryka Panasa SD RP, współdziałał w części programu VII Dni Seweryna Pieniężnego SDP, podobnie jak Marek Książek z SD RP. jest redaktorem Kwartalnika „Dziennikarz Olsztyński” oraz stałym współpracownikiem Magazynu SDP „bezwierszówki”. Literaci drukują swoje utwory nie tylko gościnnie; Andrzej Cieślak i Władysław Katarzyński ( także Członek SDP), Jerzy Sałata ( ZLP, SD RP), Helena Piotrowska, Marta Bulik, Feliks Walichnowski z SD RP opublikowali w książce „Czas Pionierów” wspomnienia o pierwszych osadnikach przybyłych do Regionu po II wojnie światowej. W 2020 roku Andrzej Cieślak wydał swój kolejny tomik poezji; bezkropkowo. Bożena Kraczkowska otrzymała Nagrodę Prezydenta za 2019 rok ( taką samą Nagrodę otrzymał także Marek Książek – Szef Oddziału SD RP) i wydała dwie książki „Czubek” i „Operacja Dexter” a w 2020 roku Wojewódzka Biblioteka Publiczna wyróżniła Jej jeden wiersz „Mój cień blues” bibliofilskim, unikatowym trójjęzycznym wydaniem z serii Trilinguis. Marek Książek dzięki swojej żonie Danusi wydał książkę – panoramę kultury Regionu „Artyści czystej wody” o braciach Stefanie ( członek ZLP) i Januszu Połomach.
Upamiętnieniu Jubileuszowych wydarzeń poświęcono skromną Tablicę Okolicznościową eksponowaną na fasadzie gościnnej dla ZLP i SD RP siedziby „U Artystów” przy ul. H. Kołłątaja 20, na której wyróżniono imiennie literatów i dziennikarzy SDP, SD RP i ZLP oraz Sympatyków i Współpracowników ZLP w Jubileuszowym 2020 roku. Tablica samoczynnie integruje środowisko i przypomina Mieszkańcom naszego Miasta, ale także naszym Gościom o istotnej roli jaką w przeszłości i do dzisiaj pełnią organizacje skupiające piewców przeszłości, teraźniejszości i przyszłości oraz Kultury i Sztuki Regionu.
Andrzej Cieślak